شهید ابراهیم همت | عاشقانه‌های فرمانده‌ی لایق روزهای جنگ

من محمد ابراهیم همت هستم:
متولد: 12 فروردین 1334 هستم 

اول از هم ماجرای تولدم را از زبان پدرم برای شما بازگو می کنم…

مي‌خواستم برم كربلا زيارت امام حسين (ع)… همسرم سه ماهه حامله بود… التماس و اصرار كه منوهم ببر، مشكلي پيش نمي‌آيد. هر جوري بود راضيم كرد. با خودم بردمش.

اما سختي سفر به شدت مريضش كرد. وقتي رسيديم كربلا، اول بردمش دكتر…  دكتر گفت: احتمالا جنين مرده.

اگر هم هنوز زنده باشه، اميدي نيست.چون علايم حيات نداره… وقتي برگشتيم مسافرخونه، خانم گفت:من اين داروها رو نمي‌خورم!بريم حرم… هرجوري كه مي‌توان منو برسون به ضريح آقا. زير بلغ‌هاش رو گرفتم و بردمش كنار ضريح.

تنهاش گذاشتم و رفتم يه گوشه‌اي واسه زيارت… با حال عجيبي شروع كرد به زيارت. بعد هم خودش بلند شد و رفت تا دم در حرم. صبح كه براي نماز بيدارش كردم.

با خوشحالي بلند شد و گفت: چه خواب شيريني بود. الان ديگه مريضي ندارم.

بعد هم گفت: توي خواب خانمي رو ديدم كه نقاب به صورتش بود، يه بچه زيبا رو گذاشت توي آغوشم…

بردمش پيش همون پزشك. بیست دقيقه‌اي معاينه كرد. آخرش هم با تعجب گفت: يعني چه؟ موضوع چيه؟ ديروز اين بچه مرده بود.

ولي امروز كاملا زنده و سالمه! اونو كجا برديد؟ كي اين خانم رو معالجه كرده؟ باور كردني نيست، امكان نداره!؟ ..ِ.

خانم كه جريان رو براش تعريف كرد، ساكت شد و رفت توي فكر… وقتي بچه به دنيا اومد، اسمش رو گذاشتيم.  در سایه محبت‌های پدر و مادرم, دوران کودکی را سپری کردم… این دوران نیز همانند زندگی بسیاری از کودکان هم سن و سال او طبیعی گذشت… با رسیدن به سن 7 سالگی وارد مدرسه شدم.

در دوران تحصیل از هوش و استعداد فوق‌العاده‌ای برخوردار بودم، به طوری که توجه همه را به خود جلب کردم…

 از همان سنین کودکی و هنگام فراغت از تحصیل، به ویژه در تعطیلات تابستان، با کار و تلاش فراوان مخارج تحصیل خودم را به دست می‌آوردم و از این راه به خانواده زحمت‌کش خود نیز کمک می‌کردم…

با شور و نشاط و محبتی که داشتم، به محیط گرم خانواده خود صفا و صمیمیت دو چندان می‌بخشیدم…

پس از اتمام دوران ابتدایی و راهنمایی، وارد مقطع دبیرستان شدم…

در دوران تحصیلات متوسطه, اشتیاق فراوانی به رشته داروسازی داشتم… در سال 52 دیپلم گرفتم و در کنکور سراسری شرکت کردم… عدم موفقیت ام در ورود به دانشگاه نتوانست خللی در اراده ام به وجود آورد…

در همان سال، پس از قبولی در امتحانات ورودی «دانشسرای تربیت معلم اصفهان» برای تحصیل عازم این شهر شدم…  2 سال بعد، با اتمام تحصیل، به خدمت سربازی رفتم…

در همین مدت توانستم با برخی از جوانان روشنفکر و انقلابی مخالف رژیم ستم شاهی آشنا شود وبه تعدادی از کتاب‌هایی که از نظر ساواک و دولت آن روز ممنوعه به حساب می‌آمد، دست یابم…. مطالعه آن کتاب‌ها که به طور مخفیانه و توسط برخی از دوستان برایم فراهم می‌شد، تاثیری عمیق و سازنده در روح و جانم گذاشت وبه روشنایی اندیشه‌ام کمک شایانی کرد… در سال 56، پس از بازگشت به زادگاه و آغوش گرم و پرمهر خانواده ام، شغل معلمی را برگزیدم…

رفتم در روستاهای محروم و طاغوت‌زده مشغول تدریس شدم و به تعلیم فرزندان این مرز و بوم همت گماشتم…

ناگفته نماند که, در روزگار معلمی، با تعدادی از روحانیون متعهد و انقلابی آشنا شدم و در اثر همنشینی با علمای اسلامی مبارز، با شخصیت ژرف حضرت امام خمینی آشنایی بیشتری پیدا کردم و نسبت به آن بزرگوار معرفتی عمیق در وجود خود ایجاد کردم…

همین امر سبب شد که در چندین نوبت از طرف ساواک احضار بشم… ولی به همة آن اخطارها بی‌توجه و بی‌اعتنا بودم… با گسترده شدن امواج خروشان انقلاب، فعالیتهای سیاسی خودم را علنی کردم….

البته “ریا” نشه در پیشاپیش صفوف تظاهرکنندگان و سفر به شهرهای اطراف برای دریافت و نشر اعلامیه‌های امام و ضبط و تکثیر نوارهای سخنرانی ایشان و سایر پیشگامان انقلاب، خاطراتی نیست که به سادگی از اذهان مردم شهر و اعضاء خانواده و دوستانم محو شود… وقتی انقلاب به ثمر رسید و اماکن اطلاعاتی ساواک شهرضا به دست مردم انقلابی فتح شد، پرونده سنگینی از خودم به دست آمد…

در این پرونده بیش از بیست گزارش و خبر مکتوب در تایید نقش حقیر در صحنه تظاهرات و شورش علیه رژیم شاه به چشم می‌خورد که در صورت عدم پیروزی انقلاب، مجازات سنگینی برام تدارک دیده می‌شد…

تیمسار «ناجی»، فرمانده نظامی وقت اصفهان، دستور داده بود که هر جا منو دیدند با گلوله مورد هدف قرار بدهند… در تشکیل سپاه پاسداران قمشه نیز نقش چشمگیری داشتم…

با عضویت در شورای فرماندهی سپاه پاسداران, مسؤولیت واحد روابط عمومی را به عهده گرفتم و فعالیتهای خودم را بعدی تازه بخشیدم..ِ.

عاشقانه شهید همت از زبان همسرش

✍️ به روایت همسر شهید

صدای ابراهیم را می شنیدم می ترسیدم…

خودش هم بعدها گفت : همین حس را داشته وقتی مرا میدیده، یا صدام را می شنیده. حس من فقط این نبود….

من ازش بدم می آمد. نه به خاطر این که بمن گفت : مگر یاسین توی گوشم می خوانده. این هم خب البته هست…

ولی چیز دیگری هم هست. که بعد از آن همه دعوا واسطه بفرستد برای خواستگاری…

 باید خودش حدس میزد که بش می گویم، نه…

باید می فهمید که خواستگاری از من توهین است… یعنی من هم حق دارم مثل خیلی های دیگر برای شهید شدن آمده باشم و به خاطر آن، آمده باشم پاوه…

ازش بدم آمد که همه اش سر راهم قرار می گرفت، همه اش می آمد خواستگاری ام، همه اش مجبور می شدم آرام و عصبی و گاهی با صدای بلند بگویم :
” نه “… یا نه، اگر بهش گفتم آره، باز سر عقد ازش بدم بیاید، که چرا باید همه چیز را برای خودش بخواهد…

حتی مرا، حتی شهید شدن خودش را… باورتان می شود آن لحظه ائی که بی سر دیدمش بیشتر از همیشه ازش بدم آمد؟…

خودش نبود ببیند یا بشنود چطور می گویمش بی معرفت، یا هر چیز دیگر، تا معرفت به خرج بدهد، بیاید مرا هم با خودش ببرد…

قرارمان این را می گفت. که اگر هم رفتیم با هم برویم. تا آن روز که آتش به جانم زد، گفت : “دلم خیلی برات تنگ می شود، ژیلا، اگر بروم، اگر تنها بروم…”

می گفت : می رود، مطمئن است، زودتر از من, تا صبوری را کنار بگذارم، بگویم : “تو شهید نمی شوی، ابراهیم…. تو پدر منی، مادر منی، همه کس منی… خدا چطور دلش می آید تو را از من جدا کند؟ ابراهیم مرا؟ ابراهیم مهدی را؟ ابراهیم مصطفی را؟

نه، نگو… خدای من خیلی رحمان است، خیلی رحیم است. نمی گذارد تو….” خرداد 59 بود به گمانم… روز اول، از راه رسید، خسته و کوفته بودیم، که آمدند خبر دادند مسئول روابط عمومی سپاه پاوه گفته :

تمام خواهر ها و برادر های اعزامی باید بعد از نماز بیایند جلسه داریم… آن روز بهش می گفتن : ” برادر همت…”

فکر کردم باید از کردهای محلی باشد. با آن پیراهن چینی وشلوار کردی و گیوه ها و ریشی که بیش از حد بلند شده بود….

اگر می دانستم تا چند دقیقه ی دیگر قرار است ازش توهین بشنوم یا ازش متنفر بشوم، شاید هرگز به دوستم نمی گفتم : ” توی کرد ها هم انگار آدم خوب هم پیدا می شود… ” آن روز آمد سر به زیر وآرام و گاهی عصبی، گفت :

” منطقه حساس است و سنی نشین و ما باید حواس مان باشد که با رفتار و کردارمان حق نداریم اختلافی بین سنی و شیعه درست کنیم… ” همه با سکوت تاییدش کردیم…. گفت: “مهمان هم داریم. او روحانی سنی بود.”

حرف هایی گفته شد و بحث کرده شد. نتوانستم بعضی هاشان را هضم کنم… وارد بحث شدم، موضع گرفتم. مقبول نمی افتاد. ابراهیم عصبی شده بود. چاره نداشت که بهم برگردد.

اما نمی شد، نمی توانست. من هم نمی توانستم. یعنی فکر می کردم نباید کوتاه بیایم. تا جایی که مجبور شدم برای اثبات حرفم قسم بخورم. به کی؟ به حضرت علی علیه السلام… مهمان بلند شد ناراحت رفت. ابراهیم خون خونش را می خورد.

نتوانست خودش را کنترل کند. فکر کنم حتی سرم داد زد، وقتی گفت : “مگر من تاحالا یاسین توی گوش شما می خواندم؟

این چه وضع حرف زدن با مهمان است؟…”

من هم مهمان بودم. خبر نداشت خانواده ام راضی نبودند بیایم آنجا. و بیشتر از همه پدرم. که ارتشی بود و اصلا آبش با این چیزها توی یک جوی نمی رفت. خبر نداشت آمدنی راه مان راگم کرده بودیم و خسته بودیم وخستگی مان حتی با آن نان و ماست هم در نرفت… خبر نداشت توبه هایم را کرده بودم و حتی وصیتنامه ام را هم نوشته بودم….

آن وقت او داشت به خودش حق می داد، جلوی همه سر من داد بزند و یاسین را به سرم بکوبد… بلند شدم آمدم بیرون… یادم می آید، جنگ شروع شده بود، از طرف دانشگاه برامان اردو گذاشتند. قرار بود برویم مناطق مختلف با جهاد سازندگی و واحد های فرهنگی سپاه همکاری کنیم. ما را فرستادن کردستان. راننده خواب الود بود و راه راعوضی رفت. رسیدیم کرمانشاه. گفتند نیروها باید تخلیه شوند. سنندج شلوغ بود و پاوه تازه به دست دکتر چمران آزاد شده بود و همه چیز نا آرام.

مرا با شش پسر و دختر دیگر فرستادند پاوه… همه مان دل مان کردستان بود. که ابراهیم آمد آن جور زد غرورم را شکست. همان جا قصد کردم سریع برگردم بروم اصفهان… اما نمی شد، نمی توانستم. غرورم اجازه نمی داد. سرم را گرم کردم به کارهایی که به خاطرش آمده بودم…

مارا به اسم نیروی فرهنگی و هنری اعزام کرده بودند به کردستان تا برای مردم کلاس خیاطی و گلدوزی و قرآن و نهضت بگذاریم… فرمانده سپاه آن جا ناصر کاظمی بود. و مثل اینکه رسم بود یا شد که بعد از هر پاکسازی امثال ماها بیایند آن جا یا هر جا و کنار مردم باشند. فاصله بین مردم زیاد بود و آمدن ما شده بود یک جور خودسازی برای خودمان. آن هم کجا؟ … در ساختمانی که تازه به دست دکتر چمران آزاد شده بود و اصلا امنیت نداشت. داخل ساختمان راهرویی بود و دو طرفش چند اتاق بیرون که اصلاً دیوار نداشت.

یک طرفش خیابان بود و طرف دیگرش باغ. تازه بعدها دیوار کشیدند دور ساختمان. جاده ها مین گذاری بود و کمین ها زیاد. شهید زیاد داشتیم. نا امنی بیداد می کرد در شهر ها و روستاهای اطراف، و پاوه اصلاً امن نبود. بوی اصفهان دیوانه ام کرده بود و نمی شد رفت. حتی فکرش را هم نمی کردم روزی برسد که ابراهیم بیاید بهم بگوید :

” از همان جلسه، بعد از آن دعوا، یقین کردم باید بیایم خواستگاریت، نباید از دستت بدهم. “

شانس آوردم کلاس ها شروع شد و سرگرم کار. استقبال از کلاس ها آنقدر زیاد بود که ناصر کاظمی زنگ زد و خواهرش هم بیاید آنجا. هر وقت غذا میآمد، یانشریه خاصی می رسید، یا خبر خاصی که همه باید می فهمیدیم، ابراهیم تنها کسی بود که خودش را مقید کرده بود ما اولین کسانی باشیم که غذا می خوریم یا خبر هارا می خوانیم و می شنویم… اگر تنها بودم هیچ وقت نشد دم در اتاق بیاید.

و من هم اصلا به خودم اجازه نمی دادم بروم و بگویم غذا می خواهم یا چیز دیگر… یک بار که سفر دوست هام به مناطق طول کشید، سه روز تمام فقط نان خشک گونی های اتاق مان را خوردم. تا اینکه دوستی آمد (خواهر ناصر کاظمی). دید در چه حالی ام. بلند شد رفت از ساختمان فرماندهی برام غذا گرفت آورد خوردم. تا یک کم جان گرفتم. ولی سر نزدن ابراهیم و غذا نیاوردنش بغضی شده بود برام که نمی توانستم بفهممش…

آمدن یا نیامدنش، هر دوش، برام زجر آور بود. اما به چه قیمتی؟؟ به قیمت جانم؟؟ برام مساله شده بود.به خودش هم بعدها گفتم. گفتم :” نه، از گشنگی داشتم می مردم. ” گفت : “ترجیح می دادم تا تو تنها آنجا تو آن اتاق هستی آن طرف ها آفتابی نشوم. ” من هم نمی خواستم ببینمش. اما نمی شد. نصف شب ها اگر دخترک های بومی و سنی منطقه می آمدند اتاق ما، یا من اگر بلند می شدم برای وضو و نماز و دعا، تنها اتاقی که چراغش را روشن می دیدیم، اتاق ابراهیم بود.

یا صبح سحر، گرگ و میش، تنها کسی که بلند می شد محوطه را جارو می کشید. آب می پاشید، صبحانه می گرفت، اذان می گفت، یا بیدار باش می زد…. فقط ابراهیم بود و او مسئول گروه ما بود،و می توانست این کارها را از کسی دیگر بخواهد. منتهی آن روز ها در نظر من ابراهیم جدی بود و بد اخلاق… او هم مرا این طور می دید… یادم هست، گفتم :”هر کس دیگری بود سعی می کرد جبران کند، ولی تو زدی بدتر خرابش کردی.

آن شبی را یادش آوردم که باز آمد سرم داد زد. دیر رسیده بودیم از روستاهای اطراف. خسته هم بودیم. آمدیم توی اتاق خودمان، که دیدیم دو تا دختر دیگر هم به جمع مان اضافه شده‌اند. حدس زدم نیروی جدید باشند. حرف هایی میزدند که در شان خودشان و ما و آنجا نبود. نمی دانستم باید چکار کنم. فکر می کردم باید تحمل شان کنم، منتها نه تا آن حد که تایید شان کنم. نگاه شان نکردم و نشستم ولی تمام حواسم به آن ها بود. توی ساکشان دوربین فیلمبرداری و عکاسی و این چیزها هست…

شک کردم، ولی عکس‌العمل نشان ندادم. تا اینکه از دست یکی شان کاغذی افتاد زمین، دولا شدم کاغذ را بردارم، بدهمش، حتی محترمانه، که کاغذ را از دستم گرفت کشید، پاره کرد، چند تکه اش را خورد. تکه ای کوچکی از آن را از دستش گرفتم، آمدم بیرون، به کسی گفتم برو ماجرا را به برادر همت بگوید.

کاغذ را هم دادم بدهد ببیند. و گفتم : بگویید اینها کی اند آمده اند توی اتاق ما؟
فرستاد دنبالم. نفس نفس می زد وقتی می گفت : “شما چرا کنترل اتاق خودتان را ندارید؟” نگاهش نکردم. فقط گفتم :چه شده؟
گفت : “اینها کی اند که آمدن توی اتاق شما همنشین شدن؟ ” صدام را بلند کردم گفتم :
“این سوال را من باید از شما بپرسم که مسوول ساختمان هستید نه شما از من!! “

گفت : “عذر بدتر از…. ”
گفتم: “ما اصلاً اینجا نبودیم که بخواهیم بفهمیم این ها کی هستند و چکاره. اعزام شده بودیم روستاهای اطراف. ”
گفت :”شما باید همان موقع می فهمیدید اینها نفوذی اند. ”
گفتم: “از کجا؟ با آن همه خستگی؟ ”
پرخاشگر گفت : “حتماً نقشه بمب گذاری ست این. باید می فهمیدید. ”
چیزی نگفتم و برگشتم برم، که گفت :
“شما باید تا صبح مواظب شان باشید!”
برگشتم عصبی و با تحکم گفتم : “نمی توانم.”

صدایش رگه های خشم گرفت، گفت :
” این یک دستور است. ”
گفتم : ” دستور؟ ”
گفت : ” از شما بعید است!! ”
گفتم : ” نه نیست. ”
گفت : ” مگر شما نیامده اید اینجا که شهید بشوید….. ”
گفتم : ” ساده و بی پرده، هیچ کدام از ما جرات نمی کنیم با اینها تنها باشیم. ”
فکر کنم در صدایش رنگ خنده شنیدم. گفت :” شما و ترس؟ ”
گفتم : ” نمی توانم و نمی خواهم با اینها توی یک اتاق بمانم. ”
گفت :” آهان، پس این است. پس فقط از ترس نیست، شاید از خستگی ست.”
گفتم : ” می توانم بروم؟ ”
گفت : “نه”
نمی دانستم توی سرش چه می گذرد. عصبانی بودم، عصبانی تر شدم وقتی باز سرم داد زد.

فکر می کردم با اسلحه بفرستدم برای نگهبانی از آن ها،که نه،رفت تمام دختر های ساختمان را فرستاد توی اتاق خانم سرایداری که آن جا زندگی می کرد.
گفت :” این طوری خیالم راحت تر است.”
توی دلم گفتم :”من بیشتر.” و رفتم خوابیدم.

ابراهیم را کم میدیدم. صبح ها بعد از تمام کارهایی که باید می کرد، با نیروهای دیگر می رفت پاکسازی مناطق اطراف. خیلی زود رفت جزو نیروهای نظامی. تا اینکه من حصبه گرفتم، مثل خیلی های دیگر، به خاطر آلودگی منطقه. حال من از همه بدتر بود. طوری که رفته بودم توی اغما. همه ترسیده بودند، ابراهیم از همه بیشتر. دکتر گفته بود :اگر بهتر نشد، باید سریع برسانیدش تهران یا اصفهان. این جا ماندن ممکن ست به قیمت جانش تمام شود. توی بیمارستان تنها بودم.

البته بچه ها می آمدند عیادتم. منتها تنهایی ام پر نمی شد. آن روزها انتظار هر کسی را داشتم جز ابراهیم. دوبار تنها آمد. هیچ وقت نیامد تو. می ایستاد دم در گزارش می داد،چند نفر کشته شدند، چند نفر اسیر گرفتیم، چه جاهایی آزاد شده، از همین حرف ها. بعد می رفت.

ته دلم می خندیدم. بعدها بهش گفتم :
“مگر من فرمانده ات بودم که سریع می آمدی بهم گزارش می دادی؟؟ “می خندیدیم.
یکی را فرستاد بیاید ازم بپرسد این انگشتری که دستم است، قضیه اش چی هست.
خیلی بهم برخورد که یک پسر جوان رو فرستاده تا ازم بپرسه، چرا انگشتر عقیق دستم ست. برخورد تندی کردم.
آن روز ها من از ابراهیم داغ تر بودم، ترجیح می دادم آن جا توی آن منطقه خطرناک باشم و شهید شوم، تا این که در دنیا بمانم و ازدواج کنم. هر کس پا پیش می گذاشت جواب همیشگی را می شنید : ” نه “.

از این حرفها خسته شده بودم،صبح یکی از روز های ماه رمضان، مهر همان سال، بعد از نماز، بدون اینکه به کسی بگویم، ساکم را برداشتم رفتم ایستگاه مینی بوس های کرمانشاه، حرکت کردم به سمت اصفهان.
می خواستم خیلی چیزها را فراموش کنم.
دیگه خیالم راحت بود که تا آخر عمر او (ابراهیم) را نمی بینم…

سال شصت بود، که یکی از دوست هام در اصفهان گفت: “می خواهد برود پاوه. ”
گفت : “چطور می توانم بروم؟ ”
گفتم : “برادری هست، به اسم همت، که الان هم فکر کنم آن جاست.

با او تماس بگیری از همه نظر مشکلت را حل می کند. هم از نظر خانه و هم از نظر کار. “

تاکید کردم که اگر رفتی آنجا از من هیچ حرفی نزنیا.. نزد هم.

خود ابراهیم فقط زرنگی به خرج داده بود گفته بود : ” شما را خواهر بدیهیان معرفی کرده؟ “

او هم گفته بود: ” بله. شما از کجا فهمیدید؟”
ابراهیم زنگ زد خانه مان.
گفت : “شنیدم قرار است بیایید پاوه؟ دیدم نیامدید، دیر کردید، گفتم شاید خدای ناکرده..”
گفتم :” نه،کی گفته؟ اصلا همچنین قراری نبوده… “گفت :دوستتـــان زنگ زد گفت. “

گفتم :” نه، اولاً قرار نیست بیام، بعد هم این که اگر بیام اصلا آن جا نمیام. ”
توی یکی از جلسه های امور تربیتی یکی از دوستانم از نیمرخم مرا شناخت.آمد و
گفت : “پس چرا نرفتی پاوه؟؟
اگر من بیام تو هم می آیی؟؟ ”
گفتم :”خانوادت اجازه می دهند؟”
گفت : ” به امتحانش می ارزد. ”
به مادرش گفته بود، می خواهد برود کردستان و مادرش فکر کرده بود، می خواهد برود شهر کرد و گفته بود : ” باشد… ”
بخصوص وقتی شنیده بود من هم همراهش می روم، گفته بود ؛

بهتر خیالم این طوری راحتر است. هر منطقه یی استخاره کردم بد آمد، جز کردستان.
به دوست همراهم گفتم :” هر جا به جز پاوه. ”
می دانستم ابراهیم فرمانده سپاه پاوه شده.
به او گفتم :” می رویم سقز. ”
گفت :” یعنی اینقدر برات مهمه؟ “

گفتم : “بله. خیلی. ”
گفتم : ” وقتی رسیدیم آموزش و پرورش کرمانشاه و ازت پرسیدند کجا می خواهید اعزام شوید، فقط بگو سقز. یادت نره؟؟ ”
گفت : ” نه. ” رسیدم کرمانشاه، باران زیادی می آمد، رفتیم آموزش و پرورش.
پرسیدند : ” خب خواهرها دوست دارند کجا اعزام شوند؟ ” دوستم گفت : ” پاوه. “

زبانم بند آمده بود، نه به دستم و نه به آن که داشت حکم مان را می نوشت نتوانستم چیزی بگویم.

حکم را دست مان داد،گفت :مواظب خودتان باشید. به دوستم گفتم :
” مگر من دو ساعت به تو توضیح ندادم نگو پاوه؟

مگر من زندگی خصوصی ام را برای تو تعریف نکردم که بفهمی برای چی می گویم سقز؟ چی شد که گفتی پاوه؟ ”
گریه می کرد، قسم می خورد، (باور می کنید؟) قسم می خورد که خودش هم متوجه نشده چرا گفته پاوه.

تمام راه را،در آن هوای بارانی و غروبی که رنگ می باخت و شبی که می غرید، فقط گریه می کردم و نمی دانستم چرا.

ساعت ده شب رسیدیم پاوه. ابراهیم نبود. گفتند : ” رفته مکه.”
سفارش کرده بود، اگر آمدیم فلان اتاق را برای ما گذاشته کنار.

اتاق ما را داده بودند به کسانی دیگر، جا نداشتند. مجبور شدند اتاق اداری خود ابراهیم را بدهند به ما.

چند روز اتاق دست ما بود،و ما توی یکی از مدارس مشغول کار شدیم. من شده بودم دبیر پرورشی.

خبر آمد که ابراهیم از مکه برگشته و حالا دیگر بهش می گویند : ” حاج همت.”

برام مهم نبود، خبر هایی که از عملیات بهم می رسید مهم بود.

و این که برم به مدیر مدرسه پیشنهاد کنم به مناسبت روزی که در پیش داشتیم (مناسبتش یادم نیست) از مسئولی دعوت کنیم برای بچه‌ها صحبت کند.

قبول کرد، گفت :خیلی هم خوب است. اتفاقا من یکی رو می شناسم که خیلی هم خوب حرف می زند.

گفتم : ” کی؟ ”
گفت :” فرمانده سپاه پاوه، برادر همت.”
گفتم :” نه،نه،او نه. او سرش خیلی شلوغ ست، من خودم خبر دارم، فرماندار پاوه فکر کنم بهتر باشد. آره او حتماً بهتر ست. ”
گفت : ” چه فرقی می کند؟ ”
گفتم : ” فرق، خب چرا،حتماً دارد.”
باید برویم سراغ کسی که “نه”نشنویم.
من خودم آنجا بودم و دیدم، سرش خیلی کار ریخته. همان فرماندار که گفتم…….
گفت : ” باشه، هر چی شما بگید. ”
نفس راحتی کشیدم.
برنامه را تنظیم کردیم، با فرماندار هم هماهنگ شد.

یک ساعت قبل از شروع برنامه تلفن زدند گفتند :” فرماندار حالشان به شدت بد شده و نمی تواند تشریف بیاورند خدمت شما. معذرت خواستند و گفتند دفعه بعد. ” مدیر مان هم زنگ زد به ابراهیم، بدون اینکه با من مشورت کند.

او هم قبول کرده بود بیاید.
نمی خواستم بفهمد من باز آمده ام پاوه.
رفتم توی کتابخانه مدرسه نشستم، که در زیر زمین بود. نمی خواستم ببینمش تا باز حرفی پیش بیاید.

مدیر مدرسه چند بار فرستاد دنبالم که ” الان مهمان مان می آید. شما توی دفتر باشید تا اگر آمدند بروید پیشواز شان. ”
سرایدار مدرسه هم هی می آمد، می گفت :
“برادر همت می خواهد بیاید.”
نگو فارسی را درست نمی توانسته بگوید و باید می گفت : “برادر همت آمده اند. ”
آن قدر رفت و آمد تا اینکه عصبانی شدم، آمدم بالا تا رک و راست بگویم کار دارم نمی توانم بیایم، یا اصلا نمی آیم…

که دیدم ابراهیم نشسته توی دفتر، با سری از ته تراشیده، لاغر و آفتاب سوخته، و لبخندی که دیگر پنهانش نمی کرد. بلند شد و سلام کرد، گفت : “خوش آمدم به خانه خودم پاوه.”… فرداش باز آمد خواستگاری، با واسطه ی خانم یکی از دوستانش.

مثل اینکه داشت براش گران هم تمام می شد. چون واسطه اتمام حجت کرد که من باید یک چیز را از شما پنهان نکنم.

گفتم : “چی را؟ ”
گفت :” اینکه خیلی ها سر شهید شدن حاجی قسم”خوردنداو کسی نیست که ماندنی باشد ”
گفتم : ” مگر من هستم؟”
گفت : “حالا با این حساب باز هم نمی خواهید با هم حرف بزنید؟ ”
بر سر دوراهی بودم، که چه بگویم به ابراهیم.
نمی دانست خواب دیدم ابراهیم رفته روی قله ی بلندی ایستاده دارد برای من خانه یی سفید می سازد.

نمی دانست خواب دیده ام رفته ام توی ساختمانی سه طبقه، رفته ام طبقه سوم، دیدم ابراهیم توی اتاق نشسته. دور تا دور هم خانه هایی چادر مشکی با روبنده نشسته اند.

گفتم :”برادر همت! شما اینجا چکار می کنی؟
برگشت گفت :”برادر همت اسم آن دنيای” من است.

اسم این دنیای من عبدالحسین شاه زید است.” این را آن روزها به هیچ کس نگفتم.

حتی به خود ابراهیم. بعدها، بعد از شهید شدنش، رفتم پیش اقایی تا خوابم را تعبیر کند.

چیزی نمی گفت، گفتم :”ابراهیم شهید شده. خیالتان راحت باشد. شما تعبیر تان را بکنید.”

گفت :عبدالحسین شاه زید، یعنی ایشان مثل امام حسین علیه السلام به شهادت می رسند.

مقامشان هم مثل زید ست، فرمانده لشکر حضرت رسول… “همین طور هم بود. ابراهیم بی سر بود و آن روز ها، در مجموع، فرمانده لشکر 27 حضرت رسول بود.

همین خواب بود که نگران ترم می کرد. برگشتم رفتم اصفهان، رفتم پیش حاج آقا صدیقین برای استخاره.

آیه سیزده از سوره کهف آمد با این معنی که : “آنها به خدای خود ایمان آوردند و ما به لطف خاص خود مقام ایمان و هدایت شان را بیفزودیم.”حاج آقا پایین استخاره نوشته بود که :

“بسیار خوب ست، شما مصیبت زیاد می کشید برای این کاری که می خواهید انجام دهید، ولی در نهایت به فوزی عظیم دست پیدا می کنید. ” بعدها که ابراهیم می گذاشت می رفت دیر می آمد، بهش می گفتم :

“ببین استخاره ام چه خوب تعبیر شد، تو نیستی و ما هی باید فراق تو را تحمل کنیم، سختی بکشیم، دلتنگ بشویم.

اخرش ولی انگار باید….” می خندیدم، یک جور خاصی نگاهم می کرد و هیچی نمی گفت.

او آن دوری همیشگی را دیده بود و من دل به این دوری های چند روزه و چند ماهه داشتم و فکر می کردم بالاخره کنار هم زندگی می کنیم.
مانده بودم چکار کنم، خسته هم شده بودم. احساس کردم دیگر طاقت ندارم.

نیت چهل روز روزه و دعای توسل کردم.
با خود گفتم :
“بعداز چهل شب، هر کس که آمد
خواستگاری، جواب نه نمی شنود.”
درست شب سی و نهم یا چهلم بود که باز ابراهیم آمد خواستگاری.

جواب استخاره را هم می دانست. آمده بود بشنود آره. شنید.
ولی این تازه اول راه بود.

تازه اول راه بود گفتم:

«حالا تعارف را می گذاریم کنار می رویم سر اصل مطلب.»

مطلب این بود که خیلی از خانواده ها راضی نمی شدند دخترهاشان را بدهند به سپاهی یا رزمنده، حتی آنهایی که خیلی ادعا داشتند. و بخصوص خانواده ی من.
گفتم «خانواده ی من تیپ خاص خودشان را دارند.

به این سادگی ها با این چیزها کنار نمی آیند. اول این که باید راضی شان کنید به این ازدواج.

بعد هم این که باید بدانند من اصلا مهریه نمی خواهم.»
گفت «من وقت این جور کارها را ندارم.» عصبانی شدم گفتم

«شما که وقت نداری با پدر و مادر من حرف بزنی یا راضی شان کنی بیخود کرده ایی آمده ای ازدواج کنی، همین جا قضیه را تمامش می کنیم. مرا به خیر و شما را به سلامت.»

بلند شدم سریع بروم از اتاق بیرون، که برگشت گفت «من گفتم وقت ندارم، نگفتم که توكل هم ندارم. شما نگذاشتید من حرفم تمام شود.»
ازم خواهش کرد بگیرم بنشینم. نشستم.

گفت «خطبه ی عقد من و شما خیلی وقت است که جاری شده.» نفهمیدم.

گذاشتم باز به حساب بی احترامی…. گفت: «توی سفر حجم، در تمام لحظه هایی که دور خانه ی خدا طواف می کردم، فقط شما را کنار خودم می دیدم. آنجا خودم را لعنت می کردم.

به خودم می گفتم این نفس پلید من ست، نفس اماره ی من ست، که نمی گذارد من به عبادتم برسم. ولی بعد که برگشتم پاوه دید متان به خودم گفتم این قسمتم بوده که …»

نگاهم کرد…گفتم «من سر حرف خودم، در هر حال، هستم.

راضی کردن خانوادهام با شما, حرف آخر.» یک ماه بعد آمد رفت خانه مان، بعد از عملیاتی سخت، که عده یی از بچه های اصفهان در آن شهید شده بودند. با آمبولانس آمد، خسته و خاکی و خونین، به خواستگاری کسی که خانه هم نبود. رفته بود پاوه.

به ابراهیم گفته بودند:

«این دختر خواستگار زیاد داشته.

اصلا پا توی اتاق نگذاشته که بخواهد حرف بزند. جواب که، چه عرض کنیم والله .»
گفته بوده «شاید این بار با دفعه های قبل فرق داشته باشد.»

گفته بودند «نیستش که الآن.» گفته بوده «بزرگترهاش که هستند. رضایت شما هم برای من شرط ست.»
گفته بودند «ولی اصل ماجرا اوست نه ما که بیاییم مثلا چیزی بگوییم.»
گفته بوده «خدای او هم بزرگ ست. همین طوری که خدای من»

مادرم می گفت: «نمی دانم چرا نرم شدیم، یا بدقلقی نکردیم، یا جواب رد ندادیم، من أصلا آماده شده بودم بگویم شرط اول مان این ست که داماد سپاهی نباشد، واقعا نمی دانم چرا این طور شد. شاید قسمت بوده.»

فکر کنم یک روز قبل از عقد بود که ابراهیم بهم گفت «اگر اسیر شدم یا مجروح باز هم حاضرید کنار من زندگی کنید؟»

گفتم: «من این روزها فقط فهمیده ام که آرم سپاه را باید خونین ببینم.»

نگاهم کرد، در سکوت، تا بگویم «من به پای شهادت شما نشسته ام. می بینید؟

من هم بلدم توکل کنم.» اما اصلا مراسم نداشتیم، من بودم و ابراهیم و خانواده هامان، یک حلقه خریدیم، کوچک ترینش را، به هزار تومان. ابراهیم حلقه نخواست. از طلا و پلاتین واین چیزها خوشش نمی آمد.

نه که خوشش نیاید. به شرع احترام می گذاشت. گفت: «اگر مصلحت بدانید من فقط یک انگشتر عقیق بر میدارم.» به صد و پنجاه تومان. پدرم گفت: «تو آبروی ما را بر دی» گفتم: «چرا؟ چی شده مگر؟»

گفت «کی شنیده تا حالا برای داماد فقط یک انگشتر عقيق بخرند؟» گفت: «می خندند به آدم.» ابراهیم زنگ زد خانه. مادرم عذر خواست، گوشی را داد به پدرم.

پدرم گفت «شما بروید یک حلقه ی آبرودار بخرید بیاورید بعد بیایید با هم صحبت می کنیم.» ابراهیم گفت: «این از سر من هم زیاد است، آقای بدیهیان. شما فقط دعا کنید من بتوانم توی زندگی مشتركم حق همین انگشتر را هم درست ادا کنم.

بقیه اش دیگر کرم شماست و مصلحت خدا.خودش کریم ست.» به همین انگشتر هم خیلی مقید بود ابراهیم که حتما باید دستش باشد.

طوری که وقتی شکست، فکر کنم توی عملیات خرمشهر، رفت با همان عقیق و با همان مدل یکی دیگر خرید، دستش کرد آورد نشانم داد.
خندیدم گفتم: «حالا چه اصراری ست که این همه قید و بند داشته باشی؟»

گفت: «این حلقه سایه ی یک مرد یا یک زن است توی زندگی مشترک هردوشان، من دوست دارم سایه ی تو همیشه دنبال من باشد. این حلقه همیشه در اوج تنهایی ها همین را یاد من می آورد.

و من گاهی محتاج میشوم که یادم بیاورد. میفهمی محتاج شدن یعنی چه؟»
بعدها که از روزخرید حرف می زدیم می گفت: «هر بار که میگفتی این را نمی خواهم آن را نمی خواهم، یا مراعات جیب مرا می کردی اگر چیزی می خواستی، خدا را شکر میکردم میگفتم این همان کسی است که سالها دنبالش می گشتم و پیداش نمی کردم.»
آن روزها مد بود ماها سارافون بپوشیم. حالا مانتو مد است. سارافون سرمه یی ام را پوشیدم، با یک جفت کفش ملی، و یک روسری مشکی به جای مقنعه های الآن.
زن برادرش آمد روسری کرمش را داد به من گفت«این را سرت کن که شگون داشته باشد!»
ابراهیم رفته بود مادرش را از شهرضا بیاورد. زنگ زد خانه مان احوالم را بپرسد و این که کم و کسری دارم یا نه…. گفتم «نه.» گفتم «فقط یادتان باشد شما هم باید با لباس سپاه بیایید توی مراسم عقد.»
خندید گفت«مگر قرار بود با لباس دیگری بیایم؟» آمد، ولی لباس معلوم بود براش بزرگ است. گفتم «مال كيه؟» گفت «لباس های خودم خیلی کهنه بود.»

راست می گفت. هنوز هم دارم شان. کهنگی شان را به یادگار نگه داشته ام.
گفت: «از برادرم گرفته ام. قرض فقط.» شلوارش را گتر کرده بود، با پوتین واکس زده، حاضر و آماده. انگار همین الآن بخواهد بلند شود برود جبهه
عقد ما روز بیست و دوم دی ماه سال شصت بود، یا به عبارتی هفدهم ربیع الاول، روز تولد پیغمبر. برای عقد رفتیم خانه ی آقای روحانی، که بعد امام جمعه ی اصفهان شدند. من قبلش اصرار داشتم ,اگر می شود برویم خدمت امام.

تنها خواهشم از ابراهیم همین بود.گفت : هر کاری هر چیزی بخواهید دریغ نمی کنم از تان.

فقط خواهشم این ست که نخواهید لحظه یی عمر مردی را صرف عقد خودم بکنم که کارهای مهمتری دارد…

من نمی توانم سر پل صراط جواب این قصورم را بدهم.»

آن روزها ما شور و حال عجیبی داشتیم، جوانی بود و خیلی چیزهای دیگر،
پدرم روی مهریه اصرار داشت….

کوتاه هم نمی آمد. به ابراهیم گفتم: «مگر قرار نبود شما با هم صحبت کنید؟»

گفت: «آخر خوب نیست آدم بیاید به پدر عروسش بگوید من می خواهم دختر تان را بدون مهریه عقد کنم.

چرا چنین چیزی از من خواستی؟»
به پدرم گفت من جفت خودم را پیدا کرده ام، آقای بدیهیان، به خاطر پول و مادیات هم از دستش نمیدهم.

هرچی شما تعیین کنید من قبول دارم.

پاش را هم امضا می کنم پدرم نگاهی به من کرد و ابراهیم و همه.

سکوتش طولانی شد. ابراهیم گفت: «این حرف را با تمام وجودم گفتم. مطمئن باشید.»

پدرم گفت: «هر طور خودتان صلاح میدانید. من دیگر اصرار به چیزی نمیکنم.»

مهریه تعیین شد. خطبه ی عقد را خواندند. فقط همین….

مادر ابراهیم آمد به پدرم گفت: این ها می خواهند بروند کردستان، اگر اجازه بدهید دختر تان امشب بیاید خانه ی ما.

پدرم اجازه داد.

همه رفتیم خانه شان….
نمی دانید آن شب ابراهیم چه حالی داشت.

همه اش نوحه می خواند، گریه میکرد. همان «کربلا یا کربلا» را، قرآن هم میخواند، فقط سوره ی یاسین را….

سوره را با سوز عجیبی می خواند. طوری که بش حسودی می کردم.

عادتم شد بش حسودی کنم، عادتم شد شوهر خودم ندانمش, عادتم شد رقیب خودم بدانمش، که در مسابقه یی با هم رقابت می کنیم. آخرش هم او جلو زد و بردِ…..

نزدیکای صبح بود که شروع کرد به خواندن: «تشنه ی آب فراتم، ای اجل مهلت بده.»

هیچ کس نمی دانست یا نمی توانست حدس بزند که ابراهیم سالها بعد، توی جزیره ی مجنون، سرش را ترکش بزرگی کنار همين آب فرات قطع میکند و بدنش سه روز بی نام و نشان باقی میماند، تا این که… بگذریم.

صبح، بعد از نماز، به من گفت: «دوست داری امروز کجا برویم؟» گفتم: بدون این که شک کنم، یا حتی فکر زیاد «گلزار شهدا.»

همیشه بعد از آن روز می گذاشت من تصمیم بگیرم، چون گفت: «خدا را شكر.»

گفتم; «چرا؟» گفت: «می ترسیدم غیر از این بگویی.» صبح خیلی زود راه افتادیم رفتیم گلزار شهدا، همان جایی که الآن خودش دفن است، کنار خاک یکی از دوستانش، رضا قانع گریه امانش نمی داد

برام از تک تک آن بچه ها گفت.

و این که چی سرشان آمد و چطور و کجا و با چی شهید شدند.

بعد راه افتادیم رفتیم قم. زیارتمان نیم ساعت طول کشید. راه افتادیم رفتیم طرف کردستان. همان پاوه خودمان.

شب بود.

باران می آمد، ابراهیم در تمام مسیر کرمانشاه تا پاوه، هر جا که سنگری می دید و نیروهای بومی، پیاده می شد می رفت پیش شان، باهاشون حرف می زد، به حرف شان گوش می داد.

آنها هم که انگار پدرشان را دیده باشند، از نبودن چند روزه او می گفتند و از سنگرهاشان که آب رفته بود و اذیتی که شده بودند و گلایه ها.

وقتی آمد نشست توی ماشین دیدم آرام و قرار ندارد، حتی گفت : تندتر برویم بهتر است.

تا پایمان رسید پاوه، مرا گذاشت توی همان ساختمان و اتاقی که با دوستانم در آن زندگی کرده بودم و خودش سریع رفت سپاه، برای پیگیری سختی هایی که بچه‌ها داشتند در آن سنگرها می کشیدند.

فردا ظهر آمد گفت :امروز سمینار فرمانده های سپاه است…
باید سریع بروم تهران. اجازه می دهی؟

رفت. ده روز بعد آمد. ما آنجا، توی کردستان، اصلاً زندگی مشترک نداشتیم.

فرصت نشد داشته باشیم. حتی در آن دو سال و دو ماهی که با هم زندگی کردیم.

و من روز به روز تعجبم بیشتر می شد. چون ابراهیم را آدم خشن می دانستم و حتی ازش بدم می آمد.

اما در همان مدت کوتاه و بدون اینکه پیش هم باشیم بهم ثابت شد که ابراهیم چقدر با آن برادر همتی که می شناختم و ازش می ترسیدم، فرق دارد. یعنی حتی با تمام آدم هایی که می شناختم فرق دارد…

ابراهیم که با چشم بسته راهنمای می کرد و ما دخترها از تقوای چشمش حرف می زدیم، کارش به جایی کشید که…

از من شنید :

“توازطریق همین چشم هات شهید می شوی. ”
گفت : ” چرا؟ ”
گفتم : ” چون خدا به این چشم ها هم کمال داده و هم جمال. “

ابراهیم چشم های زیبایی داشت. خودش هم می دانست.

شاید به خاطر همین بود هیچ وقت نمی گذاشت آرام بماند.

یا سرخ از اشک دعا و توبه بود یا سرخ از روزها جنگیدن و نخوابیدن.

می گفتم : “من یقین دارم این چشم ها تحفه یی است که به درگاه خدا خواهی داد.”… همین هم شد.

خیلی از همین دختر ها، می آمدند از من می پرسیدند :

“این برادر همت چکار میکنه که نمی خوره زمین؟” آخرش هم یادم رفت ازش بپرسم.

شاید یکی از سوال هایی که آن دنیا ازش بپرسم همین باشد.

به نظر خودم این خیلی با ارزش ست که آدم حق عضوی از بدنش را این طوری ادا کند، به چهره های مختلف ابراهیم و بخصوص به محبت هایی که فقط شاید به من نشانش می داد.

یادم است یک بار رفته بود ارتفاعات شمشیر برای پاکسازی منطقه.

من باز دبیر شده بودم و برای سمینار دبیرهای پرورشی رفته بودم کرمانشاه.

وقتی ابراهیم آمده بود شهر دید من نیستم آدرس گرفت آمد آن جایی که بودم.

تا چشمم بهش افتاد گریه کردم، خیلی گریه کردم. گفت : چی شده؟

چرا این قدر گریه می کنی؟

می خواستم بگویم، ولی نمی توانستم حتی یک کلمه حرف بزنم، تا این که سبک شدم، و آرام گفتم :

همه اش خواب تو را می دیدم این چند شب.

خواب می دیدم توی یک بیابان تاریک کلبه یی هست که من این ورش هستم و تو آن طرفش.

هی می خواهم صدات کنم، هی می گویم یا حسین، یا حسین، ولی صدام در نمی آید.

همه اش توی خواب و بیداری فکر می کردم از این عملیات زنده بر نمی گردی.

همان شب از مسئولین سمینار و آن ساختمانی که توش مستقر بودیم اجازه گرفت و مرا برد خانه عموش.

گفت :”آمدم بهت بگم که اگر خدا توفیق بده می خواهم بروم جنوب برای عملیات.” گفتم : “خب؟”
خندید، بیشتر خندید، گفت :
” قول می دهی این حرفی را که می زنم ناراحت نشو ی؟”
گفتم : “قول.”
نگاهم کرد، در سکوت، و گفت :
“حلالم کن”
گفتم :”به شرطی که من هم بیایم.”
گفت : “کجا؟ ”
گفتم : “جنوب، هر جا که تو باشی.” گفت : “نمی شود، سخت ست، خیلی سخت است.

“خبر داشت که عملیات بزرگ و سختی در پیش است. فتح المبین، و دزفول هم نا امن است. گفتم : “من باید حتماً بیام.”
دلیل های خاصی داشتم.

گفت : “نه،من اصلاً راضی نیستم بام بیایی”

زمستان بود که رفت. مریض شدم افتادم.

سه روز روزه گرفتم. نماز جعفر طیار خواندم. دعا کردم.

و استغاثه های فراوان. یکی از برادرها را فرستاد دنبالم برم دارد ببرم دزفول.
تا رسیدیم دیدم کنار خیابان ایستاده، همان جایی که با دوست هاش قرار گذاشته بود.

تسبیح به دست بود. مرا که دید دوید. دوست هایش بزرگواری کردند از ماشین پیاده شدند.

من نشدم. ابراهیم آمد کنار ماشین، نگاهم کرد

گفت: “اولین بار است که فهمیدم چشم انتظاری چقدر سخت است، چقدر تلخ است.
گفتم :”حالا فهمیدی من چی می کشم؟”
گفت؟” آره…”
شاید یکی از دلیل هایی که باعث شد ابراهیم راحت بگذاره بره جنگ، همین بود،که خیالش از من راحت بود. هر بار که زندگی بهم فشار می آورد، ابراهیم را که می دیدم، فقط گریه می کردم. نه گله یی، نه شکایتی. گاهی نیم ساعت، تا برگردد بهم بگوید :
“چی شده، ژیلا؟”
و من بگویم :
“هیچی، فقط دلم تنگ شده.”
یا بگوید :
“ناراحتی من میرم جبهه؟”
تا من بگویم :
“نه، به گریه هام نگاه نکن. ناراحت هم نشو.

اگر دلتنگی می کنم فقط به خاطر این است که رزمنده یی. غیر از این اگر بود، اصلاً دلم برات تنگ نمی شد.”

بارها بهش گفتم :
“همین رفتن های توست که باعث می شود، من اینقدر بی قراری کنم.”

نمی گذاشتم از درونم چیزی بفهمد. و بیشتر از همه و همیشه نمی گذاشتم بفهمد در دزفول چه به سرم آمد.

به آن دو سه هفته یی که در دزفول ماندم، اصلاً دوست ندارم فکر کنم.

از آن روز ها بدم می آید. بعدها روزهای سخت تری را گذراندم. اما آن دو هفته….. چی بگم؟…..

آنجا شاید بدترین جای زندگی ما بود. چون جایی پیدا نکرده بودیم.

وسیله هم هیچی نداشتیم.

رفتیم منزل یکی از دوستان ابراهیم که یادم نمی آید مسوول بسیج بود یا کمیته یا هر چی. زمان جنگ بود و هر کس هنر می کرد فقط می توانست زندگی خودش را جمع و جور کند من آنجا کاملاً احساس مزاحمت می کردم.

یک بار که ابراهیم آمد، گفتم :
“من اینجا اذیت می شم.”
گفت : “صبر کن ببینم می توانم این جا کاری بکنم یا نه.”
گفتم : “اگر نشد؟”
گفت : “برگرد برو اصفهان. این جوری خیال من هم راحت تر ست، زیر این موشکباران.”
رفتن را نه، نمی توانستم.

باید پیش ابراهیم می ماندم. خودم خواسته بودم.

دنبال راه حل می گشتم.

“یک روز رفتم طبقه بالای همان خانه، دیدم اتاقی روی پشت بام است که مرغدانی اش کرده اند و اگر تمیزش کنم بهترین جا برای زندگی ماست تا زمانی که ابراهیم فکری کند.

رفتم آب ریختم کف آن مرغدانی و با چاقو تمام کثافت ها را تراشیدم.

ابراهیم هم که آمد دید چه کاری کردم، رفت یک ملافه سفید از توی ماشینش برداشت آورد، با پونز زد به دیوار، که یعنی مثلا پرده اس.

هزار تومان پول تو جیبی داشت. رفتم باهاش دوتا بشقاب، دو تا قاشق، دو تا کاسه، یک سفره کوچک خریدم. یادم هست چراغ خوراکپزی نداشتیم. یعنی نتوانستیم، پول مان نرسید بخریم.
آن مدت اصلا غذا پختنی نخوردیم.”
این شروع زندگی ما بود

ناراحتی ریه پیدا کردم از بوی مرغی که آنجا داشت.

مدام سرفه می کردم. آنقدر که حتی نمی توانستم استراحت کنم.

گلاب هم می پاشیدم باز بوی تعفن نمی رفت. مرغ ها گوشه ی اتاق بیشتر از خودم از سرفه هام می ترسیدند.

صاحب خونه هم، چون نزدیک عملیات بود، زن و بچه اش را از شهر خارج کرد. همه این کار را می کردند.

خانه بزرگ بود و من ماندم و تنهایی. سنم هم کم بود، فکر کنم بیست و سه سال داشتم.
شهر را بلد نبودم، آدمی هم نبودم از خانه بزنم بیرون. تمام شیشه ها شکسته بودند و زمستان بود.

ابراهیم هم که دو سه روز طول می کشید بیاید. خیابان مان هم اسمش آفرینش بود و،معروف به مرکز موشک های صدام.
داشتم ترسو می شدم و از این ترس خودم بدم می آمد. تاصدایی می شنیدم گوش تیز می کردم دنبالش می گشتم.

شبی، حدود دو نصفه شب، در خانه را زدند.
با ترس و لرز رفتم، گفتم : ” کیه؟ ”
صدا گفت : “منم. “ابراهیم بود، انگار دنیا را بهم داده بودند. در را سریع باز کردم تا پشت در ببینمش و خوشحال باشم که امشب تنها نیستم، و دیگر لزومی ندارد حتی تا صبح بیدار بمانم.
ابراهیم پشت در نبود، رفته بود کنار دیوار، توی تاریکی ایستاده بود.
گفتم : ” چرا آن جا؟ ”
گفت :” سلام. ”
گفتم :” سلام. نمی خواهی بیایی تو؟ ”
گفت : ” خجالت می کشم. ”
گفتم :” از چی؟ ”
آمد توی روشنایی کوچه. دیدم سر تا پایش گل است.

خنده هم دارد از شرمندگی، که ببخشمش اگر این طور آمده، حالا که آمده.
گفتم :” بیا تو. “حمام داشتیم، نمی شد گرمش کنیم.

ابراهیم هم نمی توانست یا نمی خواست در آن حال بنشیند.

گفت :” می روم زیر آب سرد، مجبورم.”
گفتم :” سینوزیتت؟”
حاد هم بود.
گفت :” زود بر می گردم. ”
طول کشید. دلواپس شدم. فکر کردم شاید سرما نفسش را بند آورده.
رفتم در حمام را زدم. جواب نداد. باز در زدم، در را باز کردم، دیدم آب گل آلود راه افتاده دارد می رود توی چاه.

گفت :”می خواهی بیایی این آب گل آلود را ببینی، مرا شرمنده کنی؟”
من مرد های زیادی را دیده بودم. شوهرهای دوستانم را، دیگران را،که در راحتی و رفاه هم بودند، اما همیشه سر زن و بچه‌هاشان منت می گذاشتند.

ابراهیم با آن همه مرارتی که می کشید، باید از من طلبکار می بود، که من دارم برای تو و بقیه این سختی ها را تحمل می کنم، ولی همیشه با شرمندگی می آمد خانه. به خودش سختی می داد تا نبیند من یا پسر هاش سختی ببینیم.
بارها شد ما مریض می شدیم و ابراهیم بالای سر ما می نشست و گریه می کرد، که چرا شما مریض شده اید؟

تقصیر من است، حتماً که هیچ وقت پیشتان نیستم، نمی توانید بروید دکتر.

می گفتم:” اگر با این مریضی ها نمیریم تو بالاخره مارا می کشی با این گریه هات. ”
گفت :” چرا؟ “گفتم : ” یک جوری گریه می کنی که آدم خجالت می کشه زنده بمونه.”
بوی عملیات آمد و ابراهیم گفت :باید بروی اصفهان

ابراهیم گفت: “باید برگردی بری اصفهان.

دزفول الان امن نیست. این عملیات با عملیات های دیگر فرق می کند. ”
اهمیتش را برایم گفت. حتی محورها را برام شرح داد.

گفت :” این عملیات دو حالت دارد. یا ما می توانیم محورهای از پیش تعیین شده را بگیریم یا نمی توانیم.

اگر بتوانیم، که شهر مشکلی ندارد. ولی اگر نتوانیم و این تپه ها بیفتد دست عراقی ها می توانند خیلی راحت دزفول را با خاک یکی کنند. “

گفتم : “من هم خب مثل بقیه. می مانم. هر کاری آنها کردند من هم میکنم.

“گفت : ” نه، فقط این نیست. مردم بومی اینجا اگر مشکلی پیش بیاید بلند می شوند با خانواده شان می روند مناطق اطراف.

تو با کی می خواهی بروی وقتی من نیستم؟ بعد هم این که تو به خاطر اسلام باید بلند شوی بروی اصفهان. “

نگاهش کردم. یعنی نمی فهمم رفتن من چه ربطی به اسلام داره.
گفت : ” اگر تو اینجا بمانی، من همه اش توی خط نگران توام، نمی فهمم باید چه کار کنم. “

فرداش برگشتنی یک قران هم پول نداشتم راه بیفتم. روم نمی شد به ابراهیم بگویم.
فقط گفتم :” یک کم پول خرد داری به من بدی که اگر خواستم تاکسی سوار شوم مصیبت نکشم؟

” گفت :” پول، صبر کن ببینم. ”
دست کرد توی جیبش، تمامش را گشت. او هم نداشت. به من نگاه کرد. روش نشد بگوید ندارم.

گفتم :” پول های من درشت است… اگر خرد داشته باشی حالا اگر نیست با همین ها که دارم، می روم.”
گفت :” نه،صبر کن.”
فکر کنم فهمیده بود که می گفت نه.
نمی شد یا نمی خواست اول زندگی بگوید پول همراهش نیست.

نگاهی به دور و برش کرد، نگران چه،دنبال کسی می گشت.
شرمنده هم بود.

گفت :” من با یکی از بچه‌ها کار فوری دارم. همین جا باش الان بر می گردم. ”
از من جدا شد، رفت پیش دوستش. دیدم چیزی را دست به دست کردند.
آمد و گفت :” باید حتماً می دیدمش. داشت میرفت جبهه. ممکن بود دیگه نبینمش. “

ابراهیم توی دفترچه یادداشتش نوشته بود که به فلانی درفلان روز فلان تومان بدهکار است،

یادش باشد به او بدهد. دست کرد توی جیبش، اسکناس ها را در آورد. گفتم :” من اسکناس درشت خودم دارم، باشد حالا،باشد بعد.”

گفت :” نه،پیش تو باشد مطمئن تر ست.”
راه افتادم. در راه، توی اتوبوس تا اصفهان گریه کردم. فکر می کردم ممکن است دیگر هرگز نبینمش.

اما آمد. یک ماه بعد، بعد از عملیات.
شانزده اسفند از هم جدا شدیم و شانزده فروردین آمد خانه مادرم دیدنم.
من و ابراهیم فقط سه عید نوروز را با هم بودیم. با هم که نه.

بهتر است این طور بگویم، تحویل هیچ سالی را با هم نبودیم. عید سوم، قبل از حلول آخرین سال زندگی ابراهیم، بهش گفتم :
” بگذار این عید را با هم باشیم. ”
گفت :” من از خدام است پیش تو باشم ببینمت، ولی نمی شود، نمی توانم. ”
گفتم :” من هم خب به همان خدا قسم دل دارم. طاقت ندارم ببینم این عید هم پیشم نیستی. “

گفت : ” اگر بدانی چند نفر اینجا هستند که ماه هاست خانواده هایشان را ندیده اند،

اگر بدانی خیلی ها هستند مثل من و تو که دوست دارند پیش هم باشند و نمی توانند، هیچ وقت این حرف را نمی‌زدی. “

گفتم :” چند ساعت هم، فقط به اندازه سال تحویل، نمی توانی بیایی؟ ”
گفت : ” بگو یک دقیقه. ”
گفتم :” پس باز هم باید…… “

گفت :” وسوسه ام نکن، ژیلا، بگذار عذاب وجدان نداشته باشم. بگذار مثل همیشه عید را پیش بچه ها باشم.

این طوری برای همه مان بهتر است، راحتر است. “گفتم :” برای من نیست، یعنی واقعاً دیگر برای من نیست.”
گفت :”می دانم، ولی ازت خواهش میکنم مثل همیشه باش. قرص و صبور و…..”
گفتم :” چشم به راهم”.

صبح روزی که مهدی می خواست متولد شود، ابراهیم زنگ زد خانه خواهرش. نگران بود،
هی می گفت : ” من مطمئن باشم حالت خوبه؟ زنده ای؟ بچه هم زنده ست؟ ”
گفتم :خیالت راحت. همه چیز مثل قبل است.
همان روز عصر (بیست و دوم محرم) مهدی به دنیا آمد.

تا خواستند به ابراهیم خبر بدهند سه روز طول کشید. روز چهارم، ساعت سه صبح، ابراهیم از منطقه برگشت.
گفت : حالت خوبه؟چیزی کم و کسری نداری؟
گفتم : “الان؟” گفت :خب آره. اگر چیزی بخواهی، بدو می رم می گیرم.
یک شال مشکی انداخته بود دور گردنش. (الان مهدی روز های محرم می اندازد گردنش) و با آن نگرانی و چشم های همیشه مهربانش و موهایی که ریخته بود روی پیشانیش از همیشه زیبا تر شده بود. من هیچ وقت مثل آن روز او را این قدر زیبا ندیده بودم.

گفت :” من،خیلی حرف ها با پسرم دارم. شاید بعد ها فرصت نشود با هم حرف بزنیم یا همدیگر را ببینیم.

می خواهم همه حرفهام را همین الان بهش بزنم. “

سرش را گذاشت دم گوش مهدی، اذان را خواند ، مثل آدم بزرگ ها شروع کرد با او حرف زدن.
از اسمش پرسیدم که چرا گذاشته مهدی. که اگر گذاشته می خواسته او در رکاب امام زمانش باشد. و از همین چیزها.
چند دقیقه یی با مهدی حرف زد. جالب این بود که مهدی هم صداش در نمی آمد، حتی وقتی اشک های ابراهیم چکید روی صورتش.

بعد از شهادت ابراهیم فقط برای همین لحظه خیلی دلتنگ می شوم.

زیباترین لحظه زندگی ام با ابراهیم همین لحظه بود.
ابراهیم آن روز فقط پانزده ساعت با ما بود. دیگر عادت کرده بودم نبینمش یا کم ببینمش.
هر بار که می آمد، یا خانه مادر خودش بود یا مادر من. فقط یک بار شد که پنج روز ماند.

آن هم رفت شهر رضا، کارش هم کار اداری بود.
زندگی ما زندگی عادی نبود، هیچ وقت نشد ما بتوانیم سه وعده غذای یک روز را کنار هم باشیم.

باز دیدم نمی توانم کنارش نباشم،
گفتم : ” می خواهم بیایم پیشت. ”
گفت : من راضی نیستم بیایید، نگران تان می شوم. کوتاه نیامدم، ساکت شد.

گفتم :” دیگر نمی خواهم، ولی،اما، اگر بشنوم. همین که گفتم. ”
رفت. هنوز مهدی چهل روز نداشت که برگشت. برمان داشت بردمان جنوب، اندیمشک. گفت:
یک ساختمان دیدم می خواهم ببرم تان آن جا.
اما مستقیم برد گذاشت مان خانه عموش، که مرد شریف و بزرگواری است.
آن ها محبت ها به من کردند در نبود ابراهیم.
یک وانت خالی آورد، گفت : می رویم، همان طور که تو خواستی.

خوشحال بودم. وسایل مان را برداشتیم بردیم گذاشتیم پشت وانت، که نصف بیشترش هم خالی ماند، و رفتیم اندیمشک،به خانه‌های ویلایی بیمارستان شهید کلانتری.

خانه ها خیلی تمیز و مرتب بودند.
ابراهیم گفت : ” ببین ژیلا! کلید این خانه یک ماه ست که دست من است، ولی ترجیح می دادم به جای منو تو و مهدی، بچه‌هایی بیایند اینجا که واجب ترند. ما می توانستیم مدتی توی خانه عموم سر کنیم.

گفتم : ” منظور؟” گفت :” تو باعث شدی کاری بکنم که دوستش نداشتم.”
گفتم :” یعنی؟ ”
گفت :” دیگر گذشت. شاید این طور بهتر باشد کی می داند؟ “

به قول یکی از دوستانش بهشت را هم می خواست با بقیه تقسیم کند.
یادم ست من همیشه با کسانی که از فامیل و آشنا و حتی غریبه ها که فکر های مخالف داشتند جر و بحث می کردم، چه قبل از ازدواج و چه بعدش.

اما ابراهیم می گفت :
” باید بنشینیم با همه شان منطقی حرف بزنیم. ما در قبال تمام کسانی که راه کج می روند مسوولیم.

حتی حق هم نداریم باهاشان برخورد تند بکنیم. از کجا معلوم که توی انحراف این ها تک تک ماها نقش نداشته باشیم؟ “

گفتم :” تو کجایی اصلا که بخواهی نقش داشته باشی!؟ تو را که من هم نمی بینم؟ ”
گفت :” چه فرقی می کند؟ من نوعی.
برخورد نادرستم، سهل انگاری ام. کوتاهی هام، همه این ها باعث می شود که….. “

هیچ وقت نمی گذاشتم حرفش تمام شود، که مثلا خودش را مقصر بداند.
می گفتم :” این هارا کسانی باید جواب بدهند که دارند کم می گذارند، نه توی نوعی که هیچی از هیچ کس کم نگذاشته ای….. “

او حرفم را نیمه تمام گذاشت و گفت : جز شماها. فقط ماها نبودیم، این توقع را خیلی ها از او داشتند، که پیش شان باشد،پیش شان بماند.

این را خیلی دیر فهمیدم،در روز های اندیمشک. خانه مان آن جا در بیابان های اندیمشک بود.

جایی پرت و غریب. از تنهایی داشتم می پوسیدم. خانه مان آن جا در بیابان های اندیمشک بود.

جایی پرت و غریب. از تنهایی داشتم می پوسیدم.

یک بار که ابراهیم غروب آمد، اصرار کردم “امشب را خانه بمان “.
گفت : ” خیلی کار دارم. باید بر گردم منطقه. ”
از نگهبانی مجتمع آمدند گفتند :
” تلفن فوری شده با او کار دارند. بلند شد لباسش را پوشید رفت. “

دفترچه یادداشتش را یادش رفت بردارد،که همیشه زیر بغلش می گرفت همه جا می بردش.
بیکار بودم. و کنجکاو.
برش داشتم، بازش کردم. چندتا نامه توش بود از بسیجی هایی که توی لشکر ومنطقه به دستش رسانده بودند.

یکی شان نوشته بود : “حاجی! من سر پل صراط جلوت را می گیرم.

داری به من ظلم می کنی. الان سه ماه ست که توی سنگر نشسته ام، به عشق دیدن تو، آن وقت تو…..”
ابراهیم برگشت.

گفتم :” مگر کارت نداشتن، خب برو! برو ببین چی کارت دارند.!”
گفت : ” رفتم، دیدی که. ”
گفتم :” برو حالا. شاید باز هم کارت داشته باشند. ”
گفت :” بچه‌های خودمان بودند اتفاقا، بهشان گفتم امشب نمی آیم. ”
گفتم :” اصلاً نه، برو، شوخی کردم، کی گفته من امشب تنهام؟ بروی بهتر است. بچه‌ها منتظر تند. “

خندید و گفت :
“چی داری می گی؟ هیچ معلوم هست.”
گفتم :” می گویم برو. همین الان.”
گفت :” بالاخره برم یا بمانم؟”
چشمش به دفترچه اش افتاد، فهمید.
گفت :” نامه ها را خواندی؟ ”
گفتم :” اهوم ”
ناراحت شد، گفت :اینها اسرار من و بچه ها است. دوست نداشتم بخوانی شان.

سکوتش خیلی طول کشید.
گفت :” فکر نکن من آدم با لیاقتی ام که بچه‌ها این طور نوشته اند.

این ها همه اش عذاب خداست. این ها همه بزرگی خود بچه ها ست. من حتماً یک گناهی کرده ام که باید با محبت های تک تک شان پس بدهم. ”
گریه اش گرفت و گفت :
“مگر من کی ام!؟ که این ها برام نامه بنویسند؟

همیشه فکر می کرد برای بسیجی ها کم می گذارد حتی برای خدا.
منتهی دیگران این طور نمی گفتند. بخصوص خانواده های عباس ورامینی که با ما زندگی می کردند و بعدها خودش شهید شد. خانمش تعریف ها از ابراهیم می کرد که من تا به حال از کسی نشنیده بودم.
به خودش که گفتم، ناراحت شد.

گفتم :” ولی آخه یک نفر دو نفر نیستند که. هرکی از راه می رسد می گوید. ”
گریه اش گرفت و گفت : “تو نمی دانی، نیستی ببینی چطور یک پسر پانزده شانزده ساله قبر می کند، می رود توش می نشیند، استغاثه می کند، توبه می کند، گریه می کند.

اگر اینها برای فرمانده شان نامه می نویسند، یا منتظرش هستند بیاید ببیند شان، یا اسمش از دهان شان نمی افتد،

فقط به خاطر معرفت خودشان ست. من خیلی کوچک تراز این حرفهام .باور کن. “

باور نمی کردم. چون خودم هم چیزها از ابراهیم دیده بودم و نمی خواستم به این سادگی از دستش بدهم.

اما تنهایی مگر می گذاشت و عقرب ها.

اولین عقرب را من در رختخواب مهدی کشتم.

چند شب از ترس این که بچه را بزند اصلا خواب نرفتم.

تمام رختخواب ها را می انداختم روی تخت، می رفتم می نشستم روش، خیره می شدم به عقرب ها که راحت، خیلی راحت می آمدند روی در و دیوار و همه جا برای خودشان راه می رفتند.

هر جا پا می گذاشتم عقرب بود. آن روزها من نزدیک بیست و پنج تا عقرب کشتم.

فقط این نبود. هفت هشت روز بعد یکی آمد در خانه را زد. ابراهیم نبود.

می دانستم، او همیشه دو سه بعد از نصفه شب می آمد.
چادرم را سر کردم، گفتم : ” کیه؟ ”
جواب نداد.
باز هم گفتم. هیچی به هیچی. که دیدم سایه مردی افتاده توی هال خانه. آنجا در زیاد داشت، از این درهای بلند آلومینیومی و تمام شیشه ای. سایه به ابراهیم نمی خورد.

کلاه بخصوصی سرش بود. یک چیزی مثل چپق دستش بود. هر چی گفتم کیه، جواب نداد.

نفسم بند آمده بود، سرم گیج رفت افتادم زمین. از هوش رفتم. ده بیست دقیقه ای طول کشید بیدار شدم.

که باز دیدم سایه هنوز هست. رفتم کلید رو از توی قفل در آوردم، آمدم نشستم به نماز خواندن، دعا کردن.

نماز را درست نمی خواندم، وسطش متوجه می شدم، سوره حمد را نخوانده ام.

از هر جا که بودم شروع می کردم به خواندن ساعت سوره حمد.

قلبم داشت از جایش کنده می شد، که ابراهیم آمد، ساعت نه شب. گفت :” چرا امشب رنگ به روت نیست؟ چی شده باز؟
از دست من ناراحتی؟ ”
گفتم :” دزد، دزد آمده بود. ”
خیلی سعی کردم قرص باشم، نلرزم، گریه نکنم، نشد. خندید و گفت :” ترس نداشته که، نگهبان بوده، حتماً. ”
گفتم :” نگهبان مگر چپق می کشه؟ ”
گفت :” خب، شاید چیز دیگر بوده، تو فکر کردی که چپق میکشه.”
گفتم :” آن کسی که من دیدم نگهبان نبود. ”
اصرار داشت که بوده

خانه ما در تیررس آنها بود و بهمراه موشک و بمباران.

کانال مانندی هم آن جا بود که پشتش رطوبت داشت. تمام عقرب ها از آنجا می آمدند. به خودم و خدا می گفتم :
” من چکار کنم با این همه تنهایی و دزد و عقرب و موشک؟”

هجدهم تیر ماه شصت و دو آمدیم اسلام آباد غرب.

دیگر نمی گذاشتم آنجا از شهادت حرف بزند. یعنی فکر می کردم وقتی من توانسته ام اینقدر از نزدیک بشناسمش و بدانم کی هست و به چه درجه ای رسیده، دیگر حق ندارد مرا تنها بگذارد و برود.

بعد هم خودش فهمیده بود که حق ندارد این حرف ها را بزند. جراتش را هم نداشت.

پیش خودم فکر می کردم آن همه دعا و نمازی که من خوانده ام و آن همه قسمی که به تمام مقدسات داده ام نمی گذارد ابراهیم از دستم برود. منتها این را نفهمیده بودم یا نمی خواستم بفهمم که ممکن ست دعای او سبقت بگیرد و دعای او برنده شود.

می دانم که توی حرف هام تناقض می بینید.

که چرا اول گفتم، می دانستم می رود و حالا می گویم می دانستم نمی رود.

جواب خیلی ساده و راحت ست. نمی خواستم برود.

چون من در داردتمام آن سختی ها و محرومیت ها و ترس ها و حتی ناامیدی ها خودم را خوشبخت ترین زن دنیا می دانستم.

این زن در کنار این مرد، وقتی مردش دارد حرف های آخر را بهش می زند،
باید بگوید :”تو شهید نمی شوی. ”
باید بگوید ؛”تو پدر منی،مادر منی،همه کس منی. ” باید بگوید:”خدا چطور دلش می آید تو را از من بگیرد؟ “

این سختی هارا فقط من نکشیدم. تمام زن هایی که شوهرانشان رفته بودند جنگ همین فشار روحی را داشتند.

شما فکرش را بکنید، پسر دومم مصطفی کردستان به دنیا آمد، اسلام آباد، زیر بمباران، ابراهیم نبود.

مصطفی هم آمده بود و مراقبت می خواست. مهدی یک سالش شده بود و بی تابی می کرد.
بمباران هم پشت بمباران. باید فرار می کردم می رفتم جای امن،که زیاد هم برای یک زن تنها امن نبود.

از آن طرف شیر هم نمی توانستم برای بچه‌ها تهیه کنم.

مهدی گرسنه بود و نباید گرسنه می ماند. چند روز اورا فقط با جوشاندن نخود و لوبیا و حبوبات زنده نگه داشتم.
مردهامان نبودند برای مان غذا تهیه کنند.
من بودم و چند تا زن دیگر توی پادگان الله اکبر اسلام آباد، بی غذا و تنها.

منتظر ماشین شیر بودیم که دیر کرد، بعد فهمیدیم تصادف کرده.

شیر در هیچ جای شهر پیدا نمی شد. بچه‌های شیر خوار فقط ضجه می زدند. حالا شما در نظر بگیرید که تمام این مصیبت ها را چطور می شود تحمل کرد؟

او هیچ وقت حقوقش را از سپاه نمی گرفت، نمی خواست برود سراغ بیت المال.

از آموزش پرورش می گرفت، چون اصلا سپاهی نبود، مامور به خدمت در سپاه بود.

.تا وقت شهادت هم فرهنگی بود. همیشه می گفت:
“کسانی هستند که شرایط شان خیلی بدتر از ماست.

اگر هم چیزی هست، امکانات یا هر چی،حق آنها ست نه من.”

همیشه به گوشم می خواند که :

“مطمئن باش زندگی ما از همه بهتر ست. ”
می گفت : ” آن قدر که من می آیم به تو سر می زنم بقیه نمی توانند بروند زن و بچه‌هاشان را ببینند.

” می گفت :” ما کسانی را داریم که الان ده یازده ماه است خانواده هایشان را ندیده اند.”

ابراهیم همیشه می گفت :” دوست ندارم زنم با بی دردها رفت و آمد کند.”

می گفت : ” اگر می خواهی ازت راضی باشم سعی کن با آنهایی نشست و برخاست کنی که مشکل دارند. ”
حتی مرا مامور کرده بود یواشکی اختلاف بین دوستانش و خانم هایشان را بفهمم یا حل کنم یا به او بگویم برود حل کند.

یک موردی پیش آمد که من نتوانستم از پسش بر بیایم. به ابراهیم گفتم.

بغض کرد و گفت :” بهش بگو دو سه ماه تحمل کند. فقط دو سه ماه. بعد…..”
بعدی نبود. چون او توی عملیات خیبر شهید شد و وای از خیبر….

وای از عملیات خیبر، که آن روز ها، توی اسلام آباد، هر چی بهش نزدیک می شدیم قدر ابراهیم را بیشتر می دانستم.

هرگز آن شب که مهمان داشتیم را یادم نمی رود.
سرم گرم آشپزی بودم که آشوب عجیبی افتاد به جانم. آمدم به مهمان ها گفتم :
“شما آشپزی کنید من الان بر می گردم. ”
رفتم نشستم برای ابراهیم نماز خواندم، دعا کردم، گریه کردم، که سالم بماند، یکبار دیگر بماند.

ابراهیم که آمد بهش گفتم چی شد و چکار کردم.
رنگش عوض شد.
سکوت کرد.
سر هم تکان داد.

گفتم : ” چی شده مگه؟ ”
گفت :” درست در همان لحظه می خواستیم از جاده ای رد شویم که مین گذاری اش کرده بودند. اگر یک دسته از نیروهای خودشان از آنجا رد نشده بودند، اگر فقط چند دقیقه بعد از ما رد می شدند، می دانی چی می شد؟ ”
خندیدم، حرف نمی زدم. او هم خندید و گفت :” تو نمی گذاری من شهید شوم. تو سد راه شهادت من شده ای. بگذر از من “

نمی توانستم، نمی توانستم کسی را از دست بدهم، یا دعا کنم از دستش بدهم، که وقتی من یا بچه‌ها تب می کردیم، می آمد می نشست بالای سرمان گریه می کرد، کمپرس آب سرد می گذاشت روی پیشانی مان، و می گفت :
” دردتان به جان من.” یا می گفت : “خدا را شکر که داغ هیچ کدام تان را من نمی بینم. ”
از این حرفهایش البته بدم می آمد. گاهی می گذاشتم پای خودخواهی اش، که حاضر بود داغش به دل ما بیفتد، اما خودش داغ مارا نبیند. آن قدر مراعات مرا می کرد که حتی نمی گذاشت ساک سفرش را ببندم. بالاخره یک بار پیش آمد که ساک سفرش را من ببندم.
برای اولین و آخرین بار. دعا گذاشتم براش توی ساک. تخمه هم خریدم که توی راه بشکند (گره ی پلاستیکش باز نشده بود وقتی ساکش دستم رسید)

یک جفت جوراب هم براش خریدم، که خیلی خوشش آمد.
گفتم :” بروم دو سه جفت دیگر بخرم؟ ”
گفت : ” بگذار این ها پاره شوند بعد. ”
(وقت دفنش همین جوراب ها پاش بود)
تمام وسایلش را گذاشتم توی ساکش،
دادم دستش. سرش را انداخت پایین و…….

ساکش را دادم دستش، سرش را انداخت پایین
گفت : ” قول بده ناراحت نشی. ”
گفتم : ” چی شده مگه؟ ”
گفت : ” ممکن است به این زودی ها نتوانم بیایم ببینم تان. ”
گفتم : ” تا کی؟ ”
گفت : ” تا بعد از عملیات. “

ابراهیم که رفت تمام ساختمان های خراب آنجا را گذاشتند برای تعمیر.

کل خانه آن روز ما، با دوتا اتاق و دستشویی و حمام، شاید به اندازه هال خانه امروز مان نبود.
تمام وسایل مان را جمع کردم گذاشتم یک گوشه تا بنایی خرابش نکند.
خانه آقای عبادیان زندگی می کردیم که بعد ها شهید شد.

ابراهیم آمد. نه آنقدر دیر که خودش گفته بود.
توی راه برایش می گفتم که چرا آمده ایم خانه آقای عبادیان،
چی شد که خانه هارا دارند تعمیر می کنند،
چی شد که بنا آوردند،
چی شد که همه جا به هم ریخته ست.
ولی انگار نه انگار، توی خودش بود.

کلید را انداخت توی در و در را باز کرد و خانه را دید و گفت: “چرا خانه این ریختی شده؟ ”
گفتم : ” پس من تا حالا داشتم قصه لیلی و مجنون برات می گفتم؟ “

بیست و نهم بهمن شصت و دو، زمستان و سرد بود. هیچ امکاناتی هم نبود و اصلا نمی شد زندگی کرد.

خانم عباس کریمی هی می آمد اصرار می کرد شب برویم پیش آنها، توی ساختمان آنها، ولی ابراهیم می گفت :نه.
می گفت : ” دوست دارم امشب را خانه خودمان باشیم، کنار هم. “

هرگز آن روز را فراموش نمی کنم. تا ابراهیم کلید برق را زد، نگاه کردم به چهره اش، دیدم گوشه چشمش چروک های زیادی افتاده و پیشانی اش دو سه خط برداشته.
بغض کردم، گریه کردم، گفتم : ” چی به سرت آمده توی این دو هفته یی که خانه نبودی، ابراهیم؟ “

گفت : ” هیچی نگو، هیچی نپرس.”
گفتم :” دارم دق می کنم، این خط ها چیه که افتاده زیر چشمت، روی پیشانیت؟ “

هیچ وقت بهش نمی آمد بیست و هشت سالش باشه، همیشه به جوان های بیست و دو ساله می ماند.

ولی آن شب، زیر آن نوری که ناگهان پخش شد توی صورتش، دیدم ابراهیم پیر شده است.

دلواپسی ام را زود می فهمید.
گفت : ” اگر بدانی امشب چطور آمدم!؟
لبخند زد و گفت : یواشکی. خندید و گفت :اگر فلانی بفهمد من در رفته ام….. ”
دستش را مثل چاقو کشید روی گردنش و گفت : ” کله ام را می کند. “

انتظار داشت من هم بخندم. نتوانستم. او ابراهیم همیشگی من نبود.
همیشه می گفت : ” تنها چیزی که مانع شهادت من است وابستگی ام به شما هاست. ”
مطمئن باش روزی که مساله ام را با شما حل کنم دیگر ماندنی نیستم. یا می گفت :

” خیلی ها ممکن است به مرحله رفتن برسند، ولی تا خودشان نخواهند نمی روند. “

آن شب با تمام شب ها و تمام گذشته اش فرق کرده بود.

درست یادم نیست همان شب بود یا چند شب قبل که بچه‌ها خیلی بی قراری کردند.

فقط یادم ست که به سختی بردم خواباندم شان. گفت : ” بیا بنشین اینجا باهات حرف دارم. ” نشستم.
گفت : ” می دانی من الان چی را دیدم؟ ”
گفتم : ” نه ”
گفت : ” جدایی مان را. ”
خندیدم و گفتم : ” باز مثل بچه لوس ها حرف زدی.” گفت : ” نه. جدی می گویم.

تاریخ را ببین. خدا هیچ وقت نخواسته عشاق واقعی به هم برسند، با هم بمانند.”

دل ندادم به حرف هاش، هر چند قبول داشتم، و مسخره اش کردم.
گفتم : ” حالا یعنی ما لیلی و مجنونیم؟…. ”
عصبانی شد و گفت : ” هر وقت خواستم جدی حرف بزنم آمدی تو حرفم، زدی به شوخی.

بابا من امشب می خوام خیلی جدی حرف بزنم. ”
گفتم : ” خب بزن. ”
گفت : ” من ازت شرمنده ام. تمام مدت زندگی مشترک مان تو یا خانه پدر خودت بودی یا خانه پدر من.
نمی خواهم بعد از من سرگردانی بکشی.

به برادرم می گویم خانه شهرضا را برایتان آماده کند، موکت کند، رنگ بزند،تمیزش کند که تو و بچه ها بعد از من پا روی زمین یخ نگذارید، راحت باشید، راحت زندگی کنید. “

گفتم : ” مگر تو همانی نیستی که گفتی دانشگاه را ول کن بیا برویم لبنان؟
چی شد پس؟
این حرف ها چیه که می زنی؟ ”
فهمید همه اش دارد از رفتن حرف می زند.
گفت : ” فقط برای محکم کاری گفتم. و گرنه من حالا حالا ها هستم.

” و خندید. زورکی البته. بعد هم خستگی را بهانه کرد، رفت خوابید.

صبح قرار بود راننده زود بیاد دنبالش برود منطقه، دیر کرد. با دوساعت تاخیر آمد،
گفت : “ماشین خراب شده، حاجی. باید ببرمش تعمیر. ” ابراهیم خیلی عصبانی شد. پرخاش کرد، داد زد….
گفت : ” برادر من! مگر تو نمی دانی آن بچه‌های زبان بسته الان معطل ما هستند؟

مگر نمی دانی نباید آن ها را چشم به راه گذاشت؟ چه بگویم آخر به تو من؟ “

روز های آخر اصلا نمی توانست خودش را کنترل کند. عصبی بود.
من از خوشحالی توی پوست خودم نمی گنجیدم.
چون ابراهیم دو ساعت دیگر مال من بود.
آمدیم توی اتاق تکیه دادیم به رختخواب ها، که گذاشته بودم شان گوشه اتاق.

مهدی داشت دورش می چرخید. برای اولین بار داشت دورش می چرخید.
همیشه غریبی می کرد. تا ابراهیم بغلش می کرد یا می خواست باهاش بازی کند گریه می کرد.
یک بار خیلی گریه کرد، طوری که مجبور شد لباس هاش را در بیاورید ببیند چی شده.

فکر می کرد عقرب توی لباس بچه ست. دید نه. گریه اش فقط برای این ست که می خواهد بیاید بغل من.

گفت : ” زیاد به خودت مغرور نشو. دختر!

اگر این صدام لعنتی نبود می گفتم که بچه‌ مان مرا بیشتر دوست می داشت یا تو را. ”
با بغض می گفت : ” خدا لعنتت کنه، صدام، که کاری کردی بچه ها مان هم نمی شناسند مان.

” ولی آن روز صبح این طور نبود.

قوری کوچکش را گرفته بود دستش، می آمد جلو ابراهیم، اداهای بچگانه در می آورد، می گفت :بابا دد….

خنده هایی می کرد که قند توی دل آدم آب می شد. ابراهیم نمی دیدش. محلش نمی گذاشت.

توی خودش بود. آن روزها مهدی یک سال و دو سه ماهش بود و مصطفی یک ماه و نیمش…

چشمهای زیبایی داشت
من عاشق چشمهایش بودم
موقع شهادت، خدا چشماشو
با قابش برداشت و برد برا خودش

ابراهیم نمی دیدش، محلش نمی گذاشت.
سعی کردم خودم را کنترل کنم. نتوانستم،
گفتم : ” تو خیلی بی عاطفه شده ای، ابراهیم.
از دیشب تا حالا که به من محل نمی دهی، حالا هم که به این بچه‌ها.

” جوابم را نداد. روش را کرد آن طرف. عصبانی شدم،
گفتم : ” با تو هستم مرد، نه با دیوار. “

رفتم روبروش نشستم، خواستم حرف بزنم، که دیدم اشک تمام صورتش را خیس کرده.
گفتم : ” حالا من هیچی، این بچه چه گناهی کرده که…. ” بریده شدنش را دیدم.

دیگر آن دلبستگی قبلی را به ما نداشت. دفعه های قبل می آمد دورمان می چرخید، قربان صدقه مان می رفت، می گفت، می خندید.
ولی آن شب فقط آمده بود یک بار دیگر ما را ببیند خیالش راحت بشود برود.

مارش حمله که از رادیو بلند شد
گفت : “عملیات در جزیره مجنون است. ”
به خودم گفتم : “نکند شوخی های ما از لیلی و مجنون بی حکمت نبود، که ابراهیم حالا باید برود جزیره مجنون و من بمانم این جا؟ “

فهرستی را یادم آمد که ابراهیم آن بار آورد نشانم داد و گفت:

” همه شان به جز یک نفر شهید شده اند. ” گفت : ” چهره اینها نشان می دهد که آماده رفتن هستند و توی عملیات بعدی شهید می شوند. “

عملیات خیبر را می گفت، در جزیره مجنون.
تعدادشان سیزده نفر بود. ابراهیم پایین فهرست نوشت چهارده و جلوش سه تا نقطه گذاشت. گفتم : ” این چهاردهمی؟ ”
گفت : ” نمی دانم. “

لبخند زد. نمی خواستم آن لحظه بفهمم منظورش از آن چهارده و از آن سه نقطه و آن لبخند چیست. بعدها یقین پیدا کردم آمده از همه مان دل بکند.چون مثل هر بار نرفت بند پوتین های گشاد و کهنه اش را توی ماشین ببندد.

نشست دم در، با آرامش تمام بند های پوتینش را بست. بعد بلند شد رفت مهدی را بغل کرد که با هم برویم به خانه عبادیان سفارش کند ما پیش آنها زندگی کنیم تا بنایی تمام شود.

توی راه می خندید، به مهدی می گفت:

“بابا تو روز به روز داری تپل مپل تر می شوی. فکر نمی کنی این مادرت چطور می خواهد بزرگت کند؟ ”
اصلا نمی گفت :من یا ما. فقط می گفت: مادرت. ”
وقتی در زد و خانم عبادیان آمد،یکی از بچه‌ها را داد دستش، ازش تشکر کرد، دعایش کرد که چطور زحمت مارا می کشد. بخصوص برای مصطفی، که آنجا به دنیا آمده بود و تمام بی خوابی ها و سختی های آمدنش روی دوش او بود، می خواست حسابش را صاف کند با تشکر هایی که می کرد یا عذرهایی که می خواست.
به من مثل همیشه فقط گفت :
” حلالم کن، ژیلا. ”
خندید رفت.
دنبالش نرفتم. همان جا ایستادم، نگاهش کردم که چطور گردنش را راست گرفته بودو قدش از همیشه بلند تر به نظر می رسید. که چطور داشت می رفت. که چطور داشت از دستم می رفت. و چقدر آن لباس سبز بهش می آمد.
از همان لحظه داشت دلم براش تنگ می شد.
می خواستم بدوم بروم پیشش. نشد. نرفتم. نخواستم. به خودم گفتم :باز بر می گردد. مطمئنم.
هر چه منتظر روشن شدن ماشین شدم، صدایی نیامد. بیست دقیقه ای حتی طول کشید. به خانم عبادیان

گفتم : “بروم ببینم چی شده که ماشین راه نیفتاده. ”
تا بلند شدم صدای ماشین آمد. در را باز کردم. سرما زد توی صورتم. ماشین راه افتاد. چشم هام پر اشک شدند.
به خودم دلداری دادم که بر می گردد. مثل همیشه بر می گردد. آن قدر نماز می خوانم، آن قدر دعا می کنم که برگردد.
مگر جرات دارد بر نگردد؟

تنها عملیاتی که ابراهیم اصرار داشت نروم اصفهان، بر خلاف گذشته، همین خیبر بود.
بمباران هم بیشتر از پیش شده بود. حتی خانه های نزدیک مارا زدند.
این بار همه به خانواده هایشان زنگ می زدند، جز ابراهیم.
خیلی بهم برخورد. بخصوص پیش بقیه خانم ها.
همه شوهر ها زنگ می زدند و احوال. خانواده هایشان را می پرسیدند، ولی ابراهیم به روی مباركش نمی آورد.

یکبار که زنگ زد،
گفتم : ” چهار تا زنگ هم بزن احوال مان را بپرس. هیچ نمی گویی مرده ایم، زنده ایم توی این بمباران؟
اصلا برات مهم هست این چیزها؟ “

گفت : “شماها طوری تان نمی شود. چون قرار است من پیش مرگ تان بشوم.
خدا شاهد ست که عین همین جمله را گفت. “

گفت : مگر من چند بار به تو نگفتم که از خدا خواسته ام داغ شما را به دل من نگذارد ؟
گفتم : ” پس دل من چی، دل ما چی؟ “

بمباران آن قدر زیاد بود یک روز دیدم پدرم آمده اسلام آباد دنبال من. با ماشین آمده بود. شب به ابراهیم زنگ زدم.
گفتم : ” پدرم آمده مرا ببرد، اجازه هست بروم؟ ”
گفت : ” اختیار با خودت است، هر جور که دوست داری عمل کن. ”
گفتم : ” نمی آیی خانه؟ خانه مان قشنگ شده، بیا ببین و برو. ”
گفت : ” نه، نمی توانم. ”
گفتم :” تورا به خدا بیا یک باردیگر ببینمت. ”
گفت: نمی توانم. به همان خدا قسم نمی توانم.

به پدرم نگفتم نه، ولی از رفتن هم حرفی نزدم.
جوش آورد گفت : ” حق نداری اینجا بمانی!”
گفتم : ” ابراهیم تنهاست آخر. ”
گفت :” تو فقط زن مردم نیستی. دختر من هم هستی.

من هم دلواپس تو و بچه هاتم. ابراهیم هم اینجوری خیالش راحتر ست. ” گفتم : ” نمی شود که من بیایم جای امن و او…. ”
گفت : ” اصلاً هیچ شده پیش خودت بگویی صبح تا شب رادیو دارد چی از این جا می گوید و چی سر من و مادرت می آید؟ “

صداش لرزید.
گفتم : ” چشم. ”
راهی شدیم رفتیم.
اوایل اسفند بود، من برای دیدن یا شنیدن صدای ابراهیم ثانیه شماری می کردم.
یک روز در میان زنگ می زد. آخرین بارش سه‌شنبه بود، شانزده اسفند، ساعت چهار و نیم عصر.

چند بار گفت : ” خیلی دلم برات تنگ شده، می خواهم ببینم تان.”
گفتم :” می آیی؟ ”
گفت : ” اگر شد بیست و چهار ساعته می آیم می ببینم تان و بر می گردم. اگر نشد یکی را می فرستم بیاید دنبال تان. “

مکث کرد و گفت :” می آیید اهواز اگر بفرستم دنبالتان؟ ”
گفتم : ” کور از خدا چه می خواهد؟ ”
گفت :” سخت نیست با دوتا بچه؟ ”
گفتم:با تمام سختی هایش به دیدن تو می ارزد

یک هفته گذشت. نه از خودش خبری شد نه از تلفنش.
داشتم خودم را برای دیدنش برای آمدنش آماده می کردم. خانه را تمیز می کردم و خیلی کارهای دیگر.

شبی حدود نصف شب، احساس کردم طوفان شده. به خواهرم گفتم :” انگار می خواهد طوفان بدی بشود؟ ”
گفت : ” اصلاً باد نمی آید، چه برسد به طوفان.”
باز خوابیدم، بیدار شدم، گریه کردم.

گفت : ” امشب تو چته؟ ”
گفتم : ” وحشت دارم. از شب اول قبر.”
گفت:” این حرف های عجیب و غریب چیه که می زنی امشب؟ “

صبح بلند شدم بچه‌ها را برداشتم راه افتادم، جایی کار داشتم، خانه خالم، نجف آباد. با مینی بوس رفتیم.
خواهرم هم بود. رادیوی مینی بوس روشن بود. زنگ اخبار ساعت دو بعدازظهر را زد.
گوش هام تیز شد،گوینده خبرها را خواند، یکی از خبر ها بند دلم را پاره کرد. شک کردم. به خودم گفتم : حتماً اشتباه شنیده ام.

خودم را گول زدم :مگر می شود؟
بیشتر گول زدم :آن هم ابراهیم؟!
خندیدم و گفتم : ” او خودش گفت بر می گردد. به من قول داد…”

یادم نیامد کی قول داده بود.
خواهرم داشت نگاهم می کرد، جور عجیبی داشت نگاهم می کرد.

گفت :” شنیدی رادیو چی گفت؟ ”
دنیا روی سرم خراب شد وقتی
دیدم خواهرم هم خبر را شنیده.
گفتم : ” تو هم مگر….. ”
گفت : ” اهوم. ”
گفتم : ” اسم کی را گفت؟
تو رو خدا راستشو بگو! ”
گفت : ” ابراهیم را.”
گفتم : ” مطمئنی؟ ”
گفت : ” خودش گفت فرمانده لشکر حضرت رسول. مگر ابراهیم…. “

آبرو داری را گذاشتم کنار، از ته دل جیغ کشیدم، جلو مسافر هایی که نمی دانستند چی شده. سرم سنگین شده بود از جیغ هایی که می زدم. مصطفی بنارا گذاشته بود به گریه. بلند شدم به راننده گفتم :نگه دار! همین جا نگه دار، می خواهم پیاده شوم. با شما نیستم مگه؟ گفتم نگه دار.

نگه نداشت. پدرم بهش سپرده بود مرا ببرد در فلان خیابان و جلو خانه فلانی پیاده کند. جای پیاده شدن هم نبود، وسط بیابان که نمی توانست نگه دارد.

مسافر ها آمده بودند جلو
می گفتند :” یهو چی شد؟ “

نه حرمت،نه متانت، نه آبرو، هیچی را نمی شناختم. فقط گریه می کردم.
گفتم : ” شوهرم شهید شده. نشنیدید مگه؟ بگویید به راننده نگه دارد! “

نگه داشت. پیاده شدم رفتم با اتوبوس دیگری بر گشتم. نمی گذاشتند ببینمش. تا اینکه راضی شدند ببرندم پیشش. با چه مصیبتی هم. که برویم سپاه، برویم فلان سردخانه، برویم توی سالنی پر از در های کشویی بسته،آرام آرام بکشید عقب و تو ابراهیم را ببینی، که ابراهیم همیشگی نیست، که آن چشم های همیشه قشنگش نیست، که خنده اش نیست، که اصلاً سری در کار نیست.

همیشه شوخی می کردم می گفتم :” اگر بدون ما بری می آیم گوش هات رو می برم می گذارم کف دستت.”

بهش گفتم :” تو مریضی ماها رو نمی تونستی ببینی، ابراهیم. چطور دلت آمد بیاییم اینجا، چشم هات رو نبینم، خنده هات رو نبینم، سر و صورت همیشه خاکیت رو نبینم، حرف هات رو نشنوم؟ “

جوراب هاش را دیدم، جیغ زدم. خودم براش خریده بودم. آن قدر گریه کردم که دیگر خودم را نمی فهمیدم. اصلاً یک حال عجیبی داشتم.
همه هم بودند، دیدند.
دیدند دارم دنبال پاهام می گردم.
حتی گفتم : ” پاهام کو؟ چرا دیگه نمی تونم راه برم؟

به من گفتند : ” مادرش نگران دست ابراهیم بوده، همان که توی والفجر چهار ناخنش پریده بود.”
من هم آن ناخن را یادم بود ،نگاهش نکردم. یعنی جرات نکردم. یعنی نمی خواستم ببینمش تا مطمئن شوم خود ابراهیم است.
می خواستم خودم را گول بزنم که جنازه سر ندارد و می تواند ابراهیم نباشد و می توانم باز منتظرش باشم، اما نمی شد، خودش بود.
آن روزها زده بود به سرم.
هر کسی من را می دید می فهمید حال عادی ندارم.
خودم هم فکر نمی کردم زنده بمانم، یقین داشتم تا چهلمش زنده نمی مانم.
قسمش می دادم، التماسش می کردم، به سر خود می زدم که مرا هم با خودش ببرد.
و وقتی می دیدم هنوز زنده ام،
می گفتم : ” من هم برات آبرو نمی گذارم که بی من رفتی، بی معرفت. “

دو سه بار غش کردم، آن هم من، که هرگز فکرش را نمی کردم توی سیستم بدنم غش کردن معنا داشته باشد.

بارها به من می گفتند :” این چه فرمانده لشکری است که هیچ وقت زخمی نمی شود؟

برای خودم هم سوال بود. یکبار رک و راست بهش گفتم.
یا می خندید، یا می رفت سر به سر بچه‌ها می گذاشت، یا حرف تو حرف می آورد، یا خودش را سرگرم کاری می کرد،تا من یادم برود یا اصلا بگذرم.
تا آن شب که مصطفی بدنیا آمد و رازش را بهم گفت.
گفت :” پیش خدا، کنار خانه اش، ازش چند چیز خواستم.
اول تورا.
دوم دوتا پسر از تو تا خونم باقی بماند.
بعد هم اینکه، زخمی و اسیر نشوم، اگر قرار است، بروم. اخرش هم اینکه نباشم تو مملکتی که امامش توش نفس نکشد.”
همین هم شد.
بارها کنار گوش بچه‌های شیرخوارش زمزمه می کرد که از این بابا فقط یک اسم برای شما می ماند. تمام زحمت های شما برای مادرتان است.

به من می گفت : ” من نگران بچه‌ها نیستم. چون آنها را می سپارم به دست تو. نگران پدر مادرم هم نیستم، چون بعد از عمری با افتخار رفتن من زندگی می کنند.”

می گفتم :” چه حرف هایی می زنی تو؟رفتنی هم اگر باشد هر دومان با هم.”

می گفت : ” تعارف نمی کنم به خدا. مطمئنم تو می نشینی بچه‌هام را بزرگ می کنی. مطمئنم نمی گذاری هیچ خلاءیی توی زندگی شان پیدا بشود.
مطمئنم از همه نظر، حتی عاطفی، تامین شان می کنی، ژیلا. “

می گفت :” آن هم در جامعه یی که توی هزار نفرشان یک مرد پیدا نمی شود و اگر هم هست انگشت شمار است. “

او امروز مرا میدید. به خوابم هم که آمد، با برادرش، جلو نیامد باهام حرف بزند.

به برادرش گفتم :”چرا ابراهیم نمی آید جلو؟”
گفت :” از شما خجالت می کشد، روی جلو آمدن ندارد.”

خودش می دانست، هنوز هم می داند، که طعم زندگی بااو اصلاً ازجنس این دنیانمی دانستم. بهشتی بود.شاید به خاطر همین بود که همیشه
می گفت : ” من از خدا خواستم که تو جفت دنیا و آخرت من باشی. “

گفتم :” اگر بهتر از من، بساز تر از من گیر آوردی چی؟ ”
می گفت :” قول می دهم، مطمئن باش، که فقط منتظر تو می مانم. خدا وعده بهشتی داده که به شما جفت نیکو می دهم. “

و من هم یقین دارم ابراهیم جفت نیکوی من است. بعدها هم کمتر گریه کردم وقتی این چیزها یادم آمد یا می آید.

…مثل يك صبح قشنگ دويدي توي زندگي من، مثل آفتاب، مثل سايه، مهربان و بي ادعا.

زندگي مشترك مان از نيمه راه دانشگاه آغاز شد و با بوي جنگ در هم آميخت.

از جبهه می آمدي از دل دشمن، از شب هاي پرحادثه، انفجارهاي پي درپي، از پشت خاكريزها، هنوز بوي باروت مي دادي.

گرد و خاك لباس ها و موهايت پاك نشده بود.

با تو حرف ی زدم، تصوير شهيد شدن همسنگري هاي مهربانت را توي خانه چشم هايت مي ديدم.

مي گفتي قطعه اي از بهشت است.

“چقدر چشم هاي نمناكت را دوست داشتم”

…روزي كه از جبهه برگشتي، براي من بهترين روز دنيا بود و روزهايي كه كنارم بودي، بهترين روزهاي زندگي ام، خوشحال بودم، از عمق وجود، مي آمدي.

حجم خيال و رفتارم پر از تو بود، كنارم بودي، دلم برايت مي سوخت، دلتنگ تو، دلتنگ دغدغه هاي پاهايت تاول زده و دست هاي پينه بسته ات. …

مي گفتم: اين چند روز را استراحت كن.

مي خنديدي و مي گفتي خيلي زرنگي؛ مي خواهي بعد از من بگويي ابراهیم شوهرخوبي نبود.

ظرف مي شستي، جارو مي زدي، مي خريدي، مي كشيدي، مي آوردي.

وقتي مي ديدم با چه دقتي سبزي ها را پاك مي كني، مي خنديدم.

مي گفتم: راستش را بگو ابراهیم، توي جبهه مسئول آشپزخانه اي يا فرمانده !؟

…خودت چيزي نمي گفتي اما دوستانت برايم مي گفتند كه چه فرمانده ی لايقی هستي.

هرچه به پايان روزهاي مرخصي ات نزديك تر مي شديم، ناراحتي من بيشتر مي شد. كمتر حرف مي زدم.

توي فكر مي رفتم، بغض مي كردم و دلم مي شد شهر آشوب فكرهاي جورواجور

برايم لطيفه هاي جنگي تعريف مي كردي، مرا مي خنداندی. اما من بغض مي كردم و به نقطه نامعلوم خيره مي شدم.

خاطرات روزهايي كه پيشم بودي، جلوي چشم هايم به حركت درمي آمد.

آن موقع چه قدر احساس خوشبختي مي كردم.

اما حالا كه داري مي روي، تنهاتر از من توي دنياي به اين بزرگي كسي وجود ندارد…

مي گفتي عروس خانم، راست راستي راضي به رفتنم نيستي، مگر خودت هميشه نمي گويي افتخارم اين است كه همسر يك رزمنده ام.

و خوب مي دانستم كه همه دل نگراني هايم از اين است كه بلايي سرت بيايد …

مي گفتم: اگر بدانم مواظب خودت هستي، دلم آرام مي گيرد.

آن وقت اگر اين جنگ چهل سال هم طول بكشد، طاقت دوري ات را دارم.

چادر سفيد عروسي ام سرم بود.

نگاهت مي كردم و با بال هاي چادر، اشك هايم را پاك مي كردم.

نمي توانستم جلوي اشك هايم را بگيرم.

وقتي به پيچ كوچه رسيدي، ايستادي، خداحافظي كردي.

دست هايت را روي چشم هايت كشيدي و خنديدي.

فهميدم كه مي گويي اشك هايم را پاك كنم …